Opozycyjność naukowców

Książka Jana Olaszka zatytułowana "Opozycyjność naukowców" zabiera czytelnika w podróż po trzech kluczowych wątkach związanych z Instytutem Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w czasach PRL. Olaszek szczegółowo opisuje zaangażowanie w działalność opozycyjną wybitnego eksperta od nowomowy i pisarza Michała Głowińskiego, podkreślając jego motywacje i dylematy. Autor przedstawia również działalność Romana Zimanda, uznanego znawcę diarystyki i publicysty politycznego, koncentrując się na jego wkładzie w polski tamizdat. Olaszek analizuje również kulisy oraz reakcje na kontrowersyjną konferencję "Literatura źle obecna". Te trzy różnorodne wątki łączy za pomocą odpowiednich kluczy interpretacyjnych, tworząc spójny obraz IBL jako miejsca, które wspierało ludzi niewygodnych dla ówczesnych władz i działało jako zaplecze dla opozycji wobec reżimu. Wnioski wysunięte przez autora mają charakter uniwersalny, wykraczając poza historię jednej instytucji. W końcowej części Olaszek prezentuje modele oporu naukowców, co wpisuje się w długoletnią debatę na temat postaw polskiej inteligencji wobec komunistycznej dyktatury. Monografia Olaszka to rzetelny i wartościowy poznawczo portret polskich uczonych, którzy badając literaturę musieli zmagać się z brakiem wolności naukowej, artystycznej i politycznej. Jednocześnie praca stanowi refleksję nad różnorodnymi formami opozycyjności w PRL, ukazując mechanizmy i prawidłowości rządzące polską kulturą oporu, o których wspomina dr hab. prof. UAM Dobrochna Dabert w swojej recenzji.