O życiu

Po ogromnym sukcesie, jaki przyniosła mu "Anna Karenina" w 1877 roku, znany rosyjski pisarz Lew Tołstoj poświęcił resztę życia głębokim rozważaniom filozoficznym i religijnym. W 1886 roku, kiedy opublikował nowelę "Śmierć Iwana Ilicza", rozpoczął prace nad dziełem "O życiu". Jest ono pewnego rodzaju kontynuacją poszukiwań zapoczątkowanych w "Spowiedzi" z 1879 roku, opublikowanej w Polsce przez Wydawnictwo Aletheia w 2011 roku. Zarówno "Spowiedź", jak i "O życiu" zostały objęte zakazem rozpowszechniania przez cenzurę cerkiewną. Mimo to "O życiu" ukazało się w różnych językach poza granicami Rosji, a na rodzimym rynku zostało opublikowane dopiero w 1913 roku, już po śmierci Tołstoja w 1910 roku.

W swoim dziele Tołstoj z pasją poszukiwał prawdy o sensie istnienia, odrzucając kościelne dogmaty, a nawet samą wiarę. Starał się odkryć prawdę o "nieskończonym życiu" poprzez użycie swojej "rozumnej świadomości". Mimo że tekst ten ma głęboko religijny charakter, Tołstoj unikał mówienia o Bogu i zbawieniu, a jego spekulacje nie przybierają formy teologicznych rozważań, ani nie można ich utożsamiać z popularną wówczas na Zachodzie filozofią życia. Autor sam uważał te przemyślenia za jedne z najważniejszych w swoim dorobku. Helena Bławatska, znana teozofka, uznała go za prawdziwego teozofa, co z kolei doprowadziło do jego ekskomuniki z rosyjskiej Cerkwi.