Mały tyran

Zanim sięgnęłam po "Małego tyrana", miałam już na koncie kilka przeczytanych poradników wychowawczych. Każdy z nich obiecywał złote recepty na to, jak być dobrym rodzicem, jak wychować szczęśliwe dziecko, jak zachować spokój w sytuacjach kryzysowych. Ale kiedy w domu po raz kolejny słyszałam wrzask, bo podgrzany naleśnik był za ciepły albo bo zabawka "nie stoi tak jak wczoraj", wiedziałam, że coś poszło nie tak. I że książki, które wcześniej czytałam, opowiadały raczej o idealnych dzieciach niż o realnym świecie. A potem trafiłam na Jiřinę Prekop i jej „Małego tyrana” i przyznam szczerze, że ta książka mną potrząsnęła. W dobrym sensie.

Autorka nie owija w bawełnę. Nie idealizuje dziecka, ale też go nie demonizuje. Pokazuje pewne zjawisko, które jak się okazuje jest dziś bardzo powszechne, choć wielu rodziców nie ma odwagi go nazwać. Czytając o "małych tyranach", miałam wrażenie, że opisuje dokładnie moje życie. Moje dziecko. Moje zmęczenie. Mój chaos. I moje próby radzenia sobie, które kończyły się kolejną kłótnią lub poczuciem winy.

Największym atutem tej książki jest dla mnie to, że Prekop mówi nie tylko o dziecku, ale przede wszystkim o rodzicu. O jego granicach, które zostały zatarte. O braku jasności w relacjach. O tym, jak łatwo dać się zmanipulować własnemu potomstwu w dobrej wierze. Ale też o tym, że miłość i dyscyplina nie są przeciwieństwami. Że można (a wręcz trzeba) kochać dziecko mądrze. I że nie chodzi o to, by zapanować nad nim siłą, ale by stworzyć świat, w którym dziecko czuje się bezpiecznie właśnie dlatego, że zna granice.

Wielokrotnie podczas lektury zatrzymywałam się i wracałam do akapitu, czytałam na głos mężowi albo zapisywałam cytaty na kartce. Były momenty, kiedy czułam wyrzuty sumienia. Inne, kiedy czułam ulgę, że nie tylko ja mam takie doświadczenia. Jeszcze inne, kiedy chciałam od razu coś zmienić w naszym domu. I choć wiem, że książka sama niczego za mnie nie zrobi, to „Mały tyran” dał mi coś bardzo cennego - świadomość. Że dziecko nie potrzebuje wszystkiego dostać. Że nie wszystko trzeba tłumaczyć i negocjować. Że czasem wystarczy powiedzieć "nie" i się tego trzymać.

Prekop podkreśla znaczenie miłości w wychowaniu, ale nie tej rozumianej jako bezwarunkowe spełnianie życzeń. Mówi o miłości, która daje dziecku strukturę, która uczy odpowiedzialności i szacunku. Która daje dziecku siłę, by zmierzyć się ze światem, ale też nie pozwala mu zdominować wszystkiego wokół. To inny język niż w popularnych współczesnych poradnikach. Czasem surowy. Momentami bardzo bezpośredni. Ale dzięki temu tak bardzo prawdziwy.

Ujęło mnie także to, że autorka nie krytykuje rodziców. Nie wytyka błędów w sposób oskarżycielski. Raczej zaprasza do wspólnego przyjrzenia się sytuacji. Pokazuje schematy, które są w nas zakorzenione, także te z naszego dzieciństwa. I zachęca do zmiany - nie dziecka, lecz siebie. Bo tylko my możemy rozpocząć ten proces.

„Mały tyran” to książka wymagająca. Nie da się jej czytać jednym okiem, przewracając kartki w biegu. Trzeba się zatrzymać. Pomyśleć. Czasem coś sobie uświadomić, innym razem dopuścić trudną prawdę. Ale warto. Nawet bardzo. Bo to nie tylko książka o dzieciach. To książka o rodzinie. O bliskości. O porządku i chaosie. O tym, jak nie zatracić siebie, próbując dać dziecku wszystko.

Nie wiem, czy każdemu spodoba się styl autorki. Jest momentami niemiecki w duchu - twardy, uporządkowany, precyzyjny. Ale dla mnie było to odświeżające. Dość już mam poradników, które utwierdzają mnie w przekonaniu, że jestem wystarczająca taka, jaka jestem, podczas gdy dom płonie, a dziecko ma mnie kompletnie gdzieś. Potrzebowałam książki, która pokaże mi drogę powrotu do równowagi. I „Mały tyran” zrobił to bezlitośnie, ale też z szacunkiem.

Polecam tę książkę wszystkim rodzicom, którzy czują się zagubieni. Którzy mają dość chaosu, ale nie chcą krzywdzić swojego dziecka. Którzy wierzą, że można kochać i wymagać. I którzy mają odwagę spojrzeć w lustro i powiedzieć: coś trzeba zmienić. Dzięki Jiřinie Prekop wiem, że można. I że warto.