Służące do wszystkiego

Joanna Kuciel-Frydryszak w swojej książce skupia się na poruszających historiach białych niewolnic, kobiet znajdujących się na samym dole hierarchii służby domowej w przeszłej Polsce. W czasach przedwojennych były one powszechnym elementem zatrudnianym przez mieszczaństwo wiejskie, zaczynając swoje obowiązki nawet w wieku 15 lat. Bez prawa do urlopu i odpoczynku, pracowały od świtu do zmierzchu za niewielkie wynagrodzenie.

Autorka przedstawia ich codzienne życie, zaglądając do ciasnych pokoików w eleganckich kamienicach, obserwując ich życie poza obowiązkami oraz pokazując trudne momenty, gdy musiały oddać swoje nieślubne dzieci. Pomimo ciężkiej pracy, stanowisko służącej niosło ze sobą pewien awans społeczny i możliwość zetknięcia się z lepszym światem. Część z tych kobiet znajdowała przyjaciół i opiekunów w domach swoich pracodawców, a niektóre traktowały tę pracę jako życiową przygodę.

Książka przywołuje różne postacie związane z historią, takie jak Anna Kaźmierczak, prababcia Angeli Merkel, Teosia Pytkówna, żona Stanisława Wyspiańskiego, czy Aniela Ciemna, która zasłynęła jako autorka zakończenia "Ferdydurke", jak również bezimienne bohaterki. Kuciel-Frydryszak ukazuje także ich odważne działania podczas drugiej wojny światowej, kiedy to wiele z nich heroicznie wspierało swoich pracodawców.

"Służące do wszystkiego" jest też refleksją nad stosunkami klasowymi oraz potrzebą dominacji lepiej urodzonych nad biedniejszymi. Jest lekturą nie tylko momentami zabawną, ale i gorzką, jednak niewątpliwie istotną.