Hałda. O śląskiej wyobraźni symbolicznej

Ta książka nie jest tradycyjnym naukowym opracowaniem, ale zbiorem esejów i analiz. Autorka koncentruje się w niej na poezji, gdzie hałda, będąca najbardziej rozpoznawalnym symbolem Śląska, nabiera głębokiego, symbolicznego znaczenia. Nie jest ona przedstawiana jedynie jako trwały element krajobrazu, lecz niesie ze sobą ciężar istotnych kwestii egzystencjalnych i etycznych.

Hałdy jako symboliczne elementy pejzażu pojawiają się w pracach wielu śląskich poetów. W książce wspomniani są najbardziej charakterystyczni twórcy, którzy odcisnęli piętno na literaturze Górnego Śląska. Celem nie jest stworzenie hierarchii, lecz próba tematycznego ujęcia zjawisk, które dotychczas umykały krytykom. Zrozumienie Śląska i człowieka osadzonego w przemysłowym krajobrazie przez pryzmat tej ikony prowadzi do ważnych pytań o istotę i wartość życia.

Hałda pojawia się w poezji uznawanych autorów i mniej znanych twórców, zarówno klasyków XX-wiecznej liryki, jak i amatorów. Ze względu na ograniczenia, analiza skupia się na twórcach z pierwszej i drugiej generacji polskich autorów na Górnym Śląsku po 1922 roku: Emilu Zegadłowiczu, Włodzimierzu Żelechowskim, Wilhelmie Szewczyku, Bolesławie Luboszu, Tadeuszu Kijonce i Stanisławie Krawczyku.

W ich poezji, z wyjątkiem Zegadłowicza, hałdy ukazywane są jako „góry życia” o niespodziewanej florze, schrony i bunkry w czasach wojny czy powstań śląskich, miejsca spotkań zakochanych, symbole ubóstwa, ale także pracy i ludzkiego przetrwania, a także składowiska kopalnianych odpadów i źródła zanieczyszczeń.

Eseje zawarte w książce skupiają się na interpretacji obrazów hałd kreowanych przez poetów. Każda interpretacja jest unikalna i ukazuje nowe perspektywy postrzegania. To narzędzie umożliwia przeniknięcie do wyobraźni autorów. Kontekst historyczno-literacki jest przywoływany jako wsparcie dla przedstawianych analiz, dodając im głębi i dodatkowej wartości.