Dialogi

Aleksiej Nawalny, wybitna postać rosyjskiej opozycji, stał się takim zagrożeniem dla reżimu Władimira Putina, że dyktator nie mógł dopuścić, by pozostawał przy życiu, nawet w surowych warunkach łagru za kołem podbiegunowym, niemal dwa tysiące kilometrów na północ od Moskwy. Lęk Putina przed Nawalnym był tak wielki, że nigdy nie wypowiedział jego nazwiska. Odpowiedzi na to, dlaczego Nawalny budził taką trwogę, szukać można w „Dialogach” autorstwa Adama Michnika i Aleksieja Nawalnego. To zapis niezwykle istotnego spotkania dwóch mężczyzn, których nieustraszona walka o wolność dla swoich krajów nie zna kompromisów. Książka ta jest również refleksją nad Rosją – tą alternatywną, za której ideały Nawalny był gotów oddać życie.

W kontekście relacji z Polską Nawalny zauważył: „Wizerunek chytrych i zdradzieckich Polaków, nienawidzących Rosjan, jest w Rosji mocno zakorzeniony. Myślę, że normalizacja stosunków z Polską to jedno z najważniejszych, ale także najbardziej skomplikowanych zadań, jakie czekają nową Rosję. Musimy uczyć się od Polski, bo problemy, które napotkała na drodze do Europy, staną się też naszymi.”

Adam Michnik z kolei podkreślał wyjątkową pozycję Nawalnego: „Zastanawiałem się, skąd bierze się Twój autorytet, Aleksieju. Nie przekonujesz Rosjan – w przeciwieństwie do niektórych znakomitych pisarzy XIX wieku – że są niczym. Szanujesz ich godność, pokazujesz im, że mają wybór między prawdą a kłamstwem. Uważam, że najlepszym sposobem walki jest przemawianie prawdy, nie zaś podżeganie do buntu przeciwko putinistom.”

Nawalny, urodzony 4 czerwca 1976 roku w Butyniu niedaleko Moskwy, wykształcony jako prawnik, już jako młody człowiek zaangażował się w prodemokratyczną Partię Jabłoko. W 2008 roku rozpoczął blogerską kampanię przeciwko korupcji w Rosji. Dwa lata później ochrzcił rządzącą Jedną Rosję Putina jako „partię oszustów i złodziei”, co doprowadziło do licznych dochodzeń przeciw niemu za rzekome przestępstwa gospodarcze. Zyskał rozgłos jako jeden z liderów masowych protestów ulicznych przeciwko powrotowi Putina do władzy w 2012 roku. Wielokrotnie trafiał do aresztu za udział w demonstracjach. W 2020 roku przeżył próbę otrucia nowiczokiem podczas lotu do Omska. Po wyzdrowieniu dzięki pomocy niemieckich lekarzy, w roku 2021 został ponownie aresztowany na lotnisku w Moskwie i zesłany do łagru na Dalekiej Północy. 16 lutego 2024 roku świat obiegła wiadomość o śmierci Aleksieja Nawalnego.

Jeszcze przed uwięzieniem, w Moskwie doszło do spotkania Nawalnego z Adamem Michnikiem, redaktorem naczelnym „Gazety Wyborczej”. „Dialogi” stanowią zapis tej rozmowy, dostarczając nieocenionych wglądów w umysły i idee ludzi walczących o lepszą przyszłość.