Czterej pancerni i pisarz

Janusz Przymanowski, tworząc „Rudego 102”, znacznie wpłynął na krajobraz kultury polskiej. Czy można znaleźć dorosłego Polaka, który choć raz nie obejrzał „Czterech pancernych i psa”? W czasach emisji serialu w telewizji PRL-owskiej widownia była tak powszechna, że na czas jego trwania opustoszały ulice. Serial łączył pokolenia i jego popularność trwa do dziś. Książka Przymanowskiego to również fenomen nie tylko literacki, ale też socjologiczny i kulturowy. Dlaczego opowieść, pełna komiksowych uproszczeń, odniosła taki sukces? Przymanowski stworzył postaci, które wzbudzały sympatię i odpowiadały ówczesnym potrzebom społecznym, stając się idolami wielu ludzi. Sam autor budził kontrowersje – postać złożona, w latach pięćdziesiątych podejrzewany o związki z obcym wywiadem, krytyczny wobec obecności Rosjan w wojsku polskim, a jednocześnie sympatyzujący z wprowadzeniem stanu wojennego, broniący drzew przed wycinką. Był mężem dawnej kochanki Stanisława Mikołajczyka, ale przede wszystkim twórcą czterech pancernych. To historia człowieka, który stworzył jedno z najważniejszych zjawisk kulturowych XX wieku. Janusz Przymanowski miał wiele ról: harcerz, więzień, kamieniarz, robotnik, traktorzysta, komsomolec, żołnierz w Armii Czerwonej, oficer polityczny Ludowego Wojska Polskiego, korespondent wojenny, dziennikarz, działacz PZPR, student, literat, parlamentarzysta, kombatant, mąż, ojciec. Jarosław Molenda w swojej wnikliwej biografii nie pomija żadnej z jego twarzy. Opis napisanego przez Tomasza Zbigniewa Zaperta jest zasługą wydawcy, który przedstawił postać Janusza Przymanowskiego w całej jej złożoności.