19 października 2025

Darko Cvijetić laureatem Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2025

4 min

W sobotę poznaliśmy nazwisko zdobywcy tegorocznej Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Laureatem jej 20. edycji został pochodzący z Bośni i Hercegowiny prozaik i poeta Darko Cvijetić.

Nagroda Angelus 2025 dla autora „Windy Schindlera”

Pisarz nagrodzony został za książkę „Winda Schindlera” (serb. „Schindlerov lift”, wyd. 2018), która w ubiegłym roku ukazała się w języku polskim nakładem Oficyny Literackiej Noir sur Blanc. Choć tekst na pierwszy rzut oka prezentuje się skromnie – jego długość nie przekracza 90 stron – to nagromadzenie wielu postaci, tragicznych zdarzeń, niewypowiedzianych traum i ludzkiego nieszczęścia może czytelnika przytłoczyć.

„Winda Schindlera” opowiada o losach mieszkańców mrówkowca w Prijedorze, zwanego Czerwonym Wieżowcem, toczących się od połowy lat 70. do czasów współczesnych. Cvijetić o wojnie tuż za ścianą, o nagłej śmierci pisze zwięzłymi, urywanymi zdaniami. Krótkie są u niego akapity, krótkie są rozdziały, jakby w obliczu całej tej grozy słów starczyło tylko na przekazanie suchych faktów. Nawet kiedy ucieka w formę poetycką, pozostaje ona surowa i lakoniczna. Nie jest to lektura łatwa – po przeczytaniu ostatniej strony pozostanie z nami na długo.

Angelus to nagroda dla pisarzy tworzących prozę, pochodzących z obszaru Europy Środkowej, których dzieła ukazały się w języku polskim. Jej organizatorem i fundatorem jest Miasto Wrocław. W czasie swojej 20-letniej historii wyrosła na jedną z najważniejszych nagród literackich w naszym regionie. Niebagatelna jest także wysokość nagrody pieniężnej, którą otrzymuje zwycięzca – 150 tys. PLN.

Kim jest Darko Cvijetić?

Darko Cvijetić urodził się w 1968 r. w Prijedorze. Tworzy w wielu obszarach literatury (poezja, proza, dramat), spełnia się także jako aktor i reżyser. Jest członkiem PEN Clubu Bośni i Hercegowiny oraz Stowarzyszenia Pisarzy Bośni i Hercegowiny. W języku polskim ukazały się do tej pory jego tomiki poezji: „Gęsia skóra” (wyd. Instytut Kultury Miejskiej, 2019) i „Śnieg robił wszystko, żeby nie spaść” (wyd. pol. 2024) oraz książka „Czemu na podłodze śpisz” (wyd. Noir sur Blanc, 2025).

Angelus 2025 za przekład dla Doroty Jovanki Ćirlić

Zgodnie z tradycją, przyznane zostało także wyróżnienie za przekład nagrodzonej książki na język polski, które trafiło w ręce Doroty Jovanki Ćirlić, tłumaczki literatury pięknej, redaktorki i publicystki, członkini Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej 2025 dla Leelo Tungal

Równolegle do Angelusów przyznawanych przez jury, swojego faworyta wybiera także publiczność, głosując na nominowane książki za pośrednictwem strony internetowej. Laureatką Nagrody im. Natalii Gorbaniewskiej 2025 została estońska pisarka Leelo Tungal, która dorosłych i młodych czytelników zachwyciła książką „Mała towarzyszka i listy” (est. „Samet ja saepuru ehk Seltsimees laps ja kirjatähed”, 2009).

To kontynuacja autobiograficznej opowieści autorki o życiu w okrutnych latach stalinizmu, w czasie których – czy też może raczej: mimo których – toczy się codzienność małej Leelo. Na przekór przygnębiającym wydarzeniom, z narracji bohaterki bije ciepło i specyficzny humor, a nawet najtrudniejsze przeciwności, przefiltrowane przez jej dziecięcą wrażliwość, wydają się możliwe do pokonania. Książka ukazała się w przekładzie Marty Perlikiewicz dzięki Kolegium Europy Wschodniej.

Urodzona w 1947 roku Leelo Tungal tworzy głównie wiersze, opowiadania i powieści dla dzieci; zajmuje się również tłumaczeniami z innych języków. W uznaniu za pierwszą część swojej autobiograficznej prozy „Seltsimees laps ja suured inimesed” (pol. „Mała towarzyszka i dorośli”, 2022) znalazła się na w 2010 roku na Liście Honorowej IBBY.