Matthew Gregory Lewis - sylwetka autora

Matthew Lewis, brytyjski pisarz i dramaturg, zasłynął jako autor gotyckiej powieści "Mnich", która wywarła duży wpływ na takie osobistości jak Byron i de Sade. Lewis, pierwsze dziecko Matthew Lewisa seniora i Frances Lewis, urodził się jako potomek Jamajki, gdzie jego ojciec przyszedł na świat w 1750 roku. Starszy Lewis pełnił funkcję sekretarza stanu w Ministerstwie Wojny, co zapewniało mu wysokie dochody, jednak jego osobiste życie napotkało skandal, gdy Frances opuściła go w 1781 roku, by stworzyć nowy związek z muzykiem. Rozwód, który wymagał akceptacji parlamentu, nigdy nie doszedł do skutku, a rodzice Lewisa od tego czasu żyli oddzielnie.

Matthew zdobywał wykształcenie w Westminster School i w Christ Church College z zamiarem zostania dyplomatą. Poznał różne europejskie kultury, podróżując po kontynencie, by szlifować swoje umiejętności językowe. W 1791 roku w Paryżu miał okazję spotkać Goethego, Schillera i Wielanda w Weimarze, a także przybliżyć Byronowi dzieło "Faust". W 1794 objął stanowisko attaché kultury w brytyjskiej ambasadzie w Hadze.

Między 1796 a 1802 Lewis zasiadał w brytyjskiej Izbie Gmin reprezentując Hindon, ale mimo rodzinnych korzeni związanych z właścicielami niewolników, w 1807 roku poparł zniesienie niewolnictwa. Ostatecznie porzucił politykę, aby skupić się w pełni na karierze literackiej, co umożliwiło mu spadek po ojcu w 1812 roku. Jego zainteresowanie Jamajką, gdzie odziedziczył majątek, doprowadziło do powstania "Journal of a West Indian Proprietor", wydanego już pośmiertnie. Spotykał się również z przyjaciółmi takimi jak Byron i Mary Shelley w Szwajcarii oraz we Włoszech. Niestety, podczas wizyty na Jamajce w 1817 roku, zmarł na żółtą febrę podczas powrotu do kraju, a jego ciało zostało pochowane w morzu.

Jeszcze jako student, Lewis starał się przybliżyć angielskim czytelnikom klasykę literatury okresu burzy i naporu z Weimaru. Przetłumaczył dramat Schillera "Intryga i miłość", pod tytułem "The Minister", oraz dzieło Kotzebue "Rolla". Jego powieść "Mnich", pierwotnie wydana anonimowo w 1794 roku, spotkała się z zarówno ogromnym sukcesem, jak i falą krytyki. Mimo że krytycy, tacy jak Coleridge, oskarżali Lewisa o przesadę i obsceniczność, popularność książki nie zmalała. Wersja oryginalna powieści charakteryzowała się śmiałymi wyobrażeniami o przemocy i seksualności, choć późniejsze edycje były nieco złagodzone, jednak kontrowersyjna natura dzieła pozostała niezmienna. Po ujawnieniu autorstwa Lewisa, opinia publiczna zareagowała z oburzeniem. Byron dobitnie stwierdził, że Lewis zamienił Parnas w nekropolię, a jego umysł mógłby zaskoczyć samego diabła swoją ciemnością.

W duchu gotyckiej tradycji literackiej, Lewis inspirował się m.in. "Zamczyskiem w Otranto" Walpole’a i niemieckim przedromantyzmem. Jednym z jego wpływów był Christian Heinrich Spieß, twórca literatury popularnej, a także baśnie zebrane przez Herdera. W jego twórczości znalazły się również tłumaczenia poezji Musäusa oraz motywy z dzieła Josepha Glanvilla "Sadducismus Triumphatus". Dzieło Lewisa zainspirowało wiele innych utworów, jak np. "Italczyk albo konfesjonał czarnych pokutników" Ann Radcliffe, "Melmoth the Wanderer" Charlesa Roberta Maturina czy "Diable eliksiry" E.T.A. Hoffmanna. Wpływ jego twórczości odczuwał też we Francji Victor Hugo. W swojej analizie, Julia Kristeva badała psychologiczne aspekty zniewolenia i uwięzienia w powieści Lewisa w swojej pracy "Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie".

Choć nowsze dzieła Lewisa, naznaczone wpływami romantycznymi, z biegiem czasu zostały zapomniane, za jego życia cieszyły się dużą popularnością. Tworzył również wspólnie z Walterem Scottem i Robertem Southeyem zbiory opowiadań o romantycznym charakterze.