Jakub Deml - sylwetka autora

Czeski poeta, prozaik i tłumacz, Jakub Deml, był postacią nietuzinkową, balansującą pomiędzy swoją rolą duchownego a twórcy literackiego. Wyświęcony na księdza katolickiego w 1902 roku, po ukończeniu seminarium w Brnie, Deml widział swoją misję kapłańską w sposób niekonwencjonalny, co miało duży wpływ na jego życie i twórczość. Kobiety odegrały kluczową rolę w jego życiu emocjonalnym i literackim — Eliška Weisenbergová zainspirowała jego znane dzieło „Miriam” (1916), natomiast jego burzliwa miłość do Katarzyny Sporck, córki hrabiego Gustava Sweerts-Sporcka, miała znaczący wpływ na powstanie „Zapomnianego światła” (1934). Maria Rosa Junová, która przez niemal ćwierć wieku prowadziła jego dom, również zaznaczyła swoją obecność w jego historii.

Deml dorastał na Morawach, w Tasovie, w rodzinie rolniczej. Po ukończeniu gimnazjum w 1898 roku, na jego młodzieńcze lata wpłynęły śmierć małej siostry Matylki oraz znajomość z poetą Otokarem Březiną, symbolem symbolizmu. Przez całe życie był przede wszystkim niezależnym wydawcą, co potwierdza liczba 135 jego własnych publikacji. Jego twórczość, choć w latach 30. nabrała kontrowersyjnych cech antysemickich i krytykowała demokratyczne rządy Masaryka, zyskała nowe życie w środowiskach czeskiego undergroundu i chrześcijańskich artystów po II wojnie światowej, mimo że do 1948 roku obowiązywał go zakaz publikacji.

Literacka spuścizna Demla jest zróżnicowana gatunkowo i tematycznie. Znajdują się w niej eseje, wiersze, poematy prozą oraz opowiadania takie jak „Hrad smrti” (1912) czy „Tanec smrti” (1914). Jego dzienniki, szczególnie te wydane jako 26-tomowa seria „Šlépěje”, oraz teksty wspomnieniowe, jak „Mé svědectví o Otokaru Březinovi” (1931), przedstawiają szeroką gamę emocji i refleksji. Ze swoją debiutancką publikacją „Slovo k Otčenáši Františka Bílka” (1904) oraz innymi dziełami jak „Notantur lumina” przekształconym później na „První světla”, Deml wpisał się w nurt wizjonerskiego, onirycznego pisarstwa, charakteryzującego się różnorodnością emocji.

Deml tworzył również w języku niemieckim, czego przykładem są „Solitudo” (1934) oraz „Das Lied eines wahnsinnig gewordenen Soldaten” (1935). Jego późniejsze większe dzieło, „Podzimní sen” (1951), zostało opublikowane dopiero w 1984 roku. Pomimo zakazów, jego utwory pojawiały się także poza Czechami, w tym w Polsce, dzięki tłumaczeniom m.in. L. Engelkinga i A. S. Jagodzińskiego. Dzieła Demla, takie jak przetłumaczone „Zapomniane światło”, nadal budzą zainteresowanie i znajdują miejsce w literackich antologiach. Jego twórczość jest integralną częścią katolickiej literatury czeskiej, a jednocześnie uważana jest za wstęp do nadrealizmu i ekspresjonizmu.