30 srebrników

Książka "30 srebrników" to dogłębne studium zjawiska donosicielstwa, przeprowadzone przez autora, który porównuje jego funkcjonowanie w dwóch totalitarnych reżimach: Trzeciej Rzeszy i Związku Radzieckim, a także w krajach zależnych od ZSRR. W polskim wydaniu szczegółowe przykłady z Polski są rozwinięte bardziej niż w niemieckim. Autor bada motywy, jak i kulturowe oraz społeczne uwarunkowania donosicielstwa, analizując również związki między współczesnymi mediami a nowymi formami donosu. Rozważa, jak media i kultura masowa wpływają na tę praktykę.

Publikacja eksploruje politykę kontrolowania społeczeństwa przez donosy, ukazując efekt omnipotencji służb, które gromadzą wszelkiego rodzaju informacje, w tym plotki. Autor zwraca uwagę na niejawne formy donosicielstwa w literaturze i nauce, ukazując związki między donosem a autorytetem słowa pisanego. Analiza obejmuje różne formy donosów, takie jak anonimy, pogłoski czy recenzje, a także pojęcia szpiega i kolaboranta. Naświetla znane teorie M. Foucaulta dotyczące totalnej obserwacji i kontroli jako cech charakterystycznych nowoczesnych społeczeństw i systemów władzy.

Sauerland przedstawia także zwięzłą historię prywatności, którą zawsze zakłócało donosicielstwo. Kończąc swoje badania, autor odwołuje się do biblijnej opowieści o Judaszu i jego samobójstwie, wiążąc ją z problemem osądzenia i odpokutowania za zdradę, która rozwinęła się pod reżimami totalitarnymi. Krytykuje podejście Adama Michnika do sprawy donosicieli, podkreślając, że przebaczenie jest aktem indywidualnym, lecz ujawnienie prawdy i ukaranie winnych to konieczne działania społeczne, kluczowe dla praworządnej demokracji.

Autor dostarcza wielu przydatnych definicji i rozróżnień, a jego wnioski z analizy donosicielstwa w dwóch totalitarnych systemach są niezwykle przekonujące. Filozoficzne refleksje, które łączą donosicielstwo z fundamentalnymi aspektami ludzkiej natury, są zarówno trafne, jak i nowatorskie. Publikacja tej książki w Polsce byłaby znaczącym wydarzeniem wydawniczym, jako że temat donosicielstwa pozostaje żywy zarówno w kontekście naukowym, jak i społecznym.

Ze względu na swoją wartość edukacyjną i poznawczą książka powinna być obowiązkową lekturą na kierunkach takich jak historia, politologia, socjologia, antropologia, filozofia, germanistyka czy rusycystyka. Może ona przyciągnąć szerokie grono czytelników, a dla młodego pokolenia jest szczególnie istotna, przypominając o zagrożeniach związanych z donosicielstwem w służbie reżimom, co może pomóc ustrzec się przed jego powrotem.