Zulejka otwiera oczy

Ta powieść wpisuje się w nurt literatury, który zdawał się zniknąć wraz z końcem epoki Związku Radzieckiego. Byli bowiem pisarze dwóch kultur, którzy choć pochodzili z różnych narodów imperium, tworzyli w języku rosyjskim. Do tej grupy należeli tacy twórcy jak Fazil Iskander, Jurij Rytcheu, Anatolij Kim, Ołżas Sulejmenow czy Czingiz Ajtmatow. Charakteryzowali się oni doskonałą znajomością rodzimej kultury, głęboką miłością do swojego narodu i pełnym szacunku podejściem do innych tradycji. Wydawało się, że taka literatura przeszła do historii, jednak pojawił się wyjątkowy talent – młoda Guzel Jachina, Tatarka, która w sposób naturalny sięgnęła po dziedzictwo tych mistrzów.

"Zulejka otwiera oczy" to debiut wyróżniający się niezwykłą siłą oddziaływania. Powieść trafia prosto do serca, opowiadając historię życia tatarskiej chłopki w okresie rozkułaczania. Jej losy przedstawione z autentycznością i urokiem są rzadko spotykane w dzisiejszej literaturze masowej.

Narracja przypomina nieco filmowy styl, podkreślając dramatyzm wydarzeń i wyrazistość obrazu, podczas gdy subtelny nalot publicystyczny staje się atutem książki. Jachina przywraca literaturze precyzyjną obserwację, delikatną psychologię i esencję miłości, niezbędnej do uniknięcia chłodnych i bezosobowych opisów współczesnych bolączek. Choć termin „literatura kobieca” bywał niekiedy używany z lekceważeniem, zwłaszcza przez męską krytykę, to w XX wieku kobiety z powodzeniem objęły profesjonalne role, wcześniej zarezerwowane dla mężczyzn, takie jak lekarze, nauczyciele czy pisarze. Statystyki wskazują, że mężczyźni napisali więcej nieudanych powieści niż kobiety. Dzieło Guzel Jachiny stanowi przykład literatury kobiecej, opowiadającej o sile i słabości kobiet oraz o świętości macierzyństwa, osadzonego nie w idyllicznej scenerii, lecz w obozie pracy, który jest dziełem jednego z najokrutniejszych tyranów w historii. To zagadka, jak młoda autorka potrafiła stworzyć tak poruszający utwór o miłości i czułości w warunkach piekielnych. Jej debiut to prawdziwie błyskotliwy początek kariery.