Z genealogii moralności

Fryderyk Nietzsche (1844-1900) jest często wymieniany jako jeden z najwybitniejszych filozofów niemieckich. Oprócz filozofii zajmował się także poezją i filologią. Jego myśli wywarły wielki wpływ na późniejsze rozważania dotyczące kultury, cywilizacji, człowieka i religii. Nietzsche, krytykując zachodnią cywilizację opartą na greckiej i sokratejskiej tradycji, z akcentem na wartości apollińskie, przeciwstawiał jej postawę dionizyjską, skoncentrowaną na witalności, związaną z pojęciami woli mocy i nadczłowieka. Jak zauważa Władysław Tatarkiewicz, dla Nietzschego podstawą ludzkiego życia jest fizyczne istnienie, podczas gdy duchowość jest jedynie jego pochodną. Z tej koncepcji wynikają jego naturalizm oraz relatywizm w zakresie epistemologii i etyki, a także wizja nowej moralności, która zakłada przewartościowanie dotychczasowych norm moralnych.

Książka "Z genealogii moralności" w całości skupia się na problematyce moralności. Nietzsche, podważając istnienie samych zjawisk moralnych, twierdził, że istnieje tylko moralna interpretacja zdarzeń. W dziele tym analizuje źródła wartości oraz norm etycznych, podkreślając, że emocje związane z moralnością są ważniejsze niż same konstrukty ideologiczne, które, według niego, nie mają realnego wpływu na ludzkie działania. Nietzsche bywa określany jako immoralista, ponieważ wprowadza rozróżnienie między moralnością panów i niewolników, dwoma przeciwstawnymi systemami etycznymi, w którym występuje "patos dystansu". Ta właśnie przepaść, jak pisze H. Gillner, u osób słabszych generuje resentyment, który, niemożliwy do wyrażenia w sposób bezpośredni, działa destrukcyjnie; u osób silnych prowadzi natomiast do odrzucenia obowiązujących norm.