Wiersze o śmierci

"Wiersze o śmierci" Jana Brzechwy to kolejna część jego twórczości dla dorosłych, wydana w formie edycji krytycznej, podobnie jak wcześniejsze "Wiersze polityczne" i "Wiersze miłosne". Wiersze te pochodzą z różnych zbiorów poetyckich autorstwa Brzechwy, takich jak "Oblicza zmyślone" (1926), "Talizmany" (1929), "Trzeci krąg" (1932), "Piołun i obłok" (1935), "Imię wielkości" (1935), "Strofy o planie sześcioletnim" (1951), "Cięte bańki" (1952), "Wiersze wybrane" (1955), "Liryka mego życia" (1968) oraz z czasopisma "Skamander" z lat 1935 i 1937.

Ostatnia publikacja poety, "Liryka mego życia", wyróżnia się nietypowym, odwrotnie chronologicznym układem tekstów. Tom ten rozpoczynają refleksje pisane przed śmiercią, a zakończony jest młodzieńczymi utworami Brzechwy. Taki porządek pozwala czytelnikowi rozpocząć lekturę od refleksji końcowych, które można interpretować jako osobiste rozliczenie autora i jego literacki testament. Wiersze te powstały w czasie, gdy Brzechwa zmagał się z chorobą serca.

Brzechwa w swoich utworach traktuje śmierć jako naturalną część życia. Jego poetyckie wyznania nie są przesycone bólem ani rozpaczą; przeciwnie, odchodzeniu towarzyszy liryczny uśmiech i pełne czułości wspomnienia. Autor nie stawia śmierci na piedestale, lecz pisze o niej z ironią i humorem, a jego testament poetycki skupia się na żartobliwych dyspozycjach dotyczących ceremonii pogrzebowej, pomijając jakiekolwiek moralne przesłania. Temat życia po śmierci pojawia się jedynie w kontekście utrwalenia jego twórczości w pamięci czytelników i wspomnieniach najbliższych.

Interpretacja obrazu śmierci u Brzechwy zależy silnie od wartości, które niesie ze sobą spotkanie z nią. Jego miłość do poezji i fenomenologiczne postrzeganie ciała jako integralnej części natury stają się kluczowe, ukazując aksjologiczną perspektywę autora. Dzięki temu, motyw exegi monumentum, czyli trwalszego dziedzictwa, pozwala poecie na racjonalne podejście do śmierci i jej akceptację.