Szczelina. Bohater współczesnej prozy rosyjskiej i jego światy

Książka ta zajmuje się analizą kluczowych wyzwań współczesnej prozy rosyjskiej, przyglądając się z bliska postaciom literackim i ich spojrzeniu na świat. Głównym aspektem egzystencji bohaterów jest dla autorki doświadczenie różnorodnych form kryzysu i wewnętrznego rozdarcia. Transformacyjne lata 1985-1991 otworzyły przed literaturą rosyjską nowe możliwości, wcześniej nieosiągalne. Pozwoliły one na otwarte podejście do tematów tabu oraz wyjście poza estetykę realizmu, silnie wspieraną przez dawną politykę kulturalną.

Autorka koncentruje się przede wszystkim na sytuacji bohatera, który w nowych realiach zmaga się z koniecznością przemyślenia swojej tożsamości. To pytanie, czy jest ofiarą, czy katem; harmonijną osobowością, czy człowiekiem niedojrzałym; zamkniętym w sobie, czy otwartym na świat; pełnym empatii, czy ukierunkowanym militarystycznie, nadaje kierunek tej refleksji.

Jako wygodną metaforę dla oddania ludzkich doświadczeń w współczesnej rosyjskiej prozie, autorka używa pojęcia szczeliny. W analizach jest ona często postrzegana negatywnie, wskazując brak, milczenie, ukrywanie, czy rozproszenie – emocje łączone z traumatycznymi wydarzeniami rosyjskiej historii XX wieku. Jednak istnieje także jej pozytywny wymiar, który podkreśla egzystencjalne pojęcie bytu. Tu szczelina staje się przestrzenią, gdzie poprzez refleksję i dialog z przeciwieństwami dąży się do harmonii, mimo wewnętrznego konfliktu czy rozdarcia, co zgodnie z heraklitejskim podejściem może prowadzić do stanu wewnętrznego spokoju poprzez logos myśli i działania.