Sąd Ozyrysa. Lektura z opracowaniem

„Sąd Ozyrysa” to opowieść złożona z wątków antycznej mitologii egipskiej, precyzyjnej analizy politycznej oraz głęboko ironii związanej z satyrą czasów antycznych. Zmagania duchów Głupoty i Niegodziwości o duszę zmarłego egipskiego ministra, Psunabudesa, stają się pretekstem do odkrycia niepokojącej prawdy o świecie władzy absolutnej. 

Twórczość Henryka Sienkiewicza zyskuje w utworze „Sąd Ozyrysa” nowy wymiar, przenosząc czytelników do egzotycznego krajobrazu starożytnego Egiptu, a zarazem ukazując odzwierciedlenie politycznej rzeczywistości XIX wieku. Pod płaszczykiem egipskiej legendy, autor prowadzi inteligentną grę z cenzurą carską, wytykając absurdalność aparatu administracji zaborców na ziemiach Polski. Psunabudes, początkowo zacięty liberał, z czasem przekształca się w fanatycznego nacjonalistę, manipulując całym społeczeństwem i snując kolejne intrygi polityczne. Jego kariera, pełna hipokryzji i wyzysku, jest metaforą bezwzględnej walki o władzę. Henryk Sienkiewicz opisuje Psunabudesa, jako człowieka, który kierował się tylko własnym interesem, nie dbając przy tym o dobro państwa.

Wydarzenia w prowincji Ptah, gdzie Psunabudes jako gubernator próbuje narzucić mieszkańcom egipską tożsamość, jest wyraźnym nawiązaniem do polityki rusyfikacji Polaków przez carską Rosję. Kolejne etapy jego działalności to ilustracja rozgrywek politycznych, gdzie logika i moralność ustępują miejsca głupocie i korupcji. Zarówno Głupota, jak i Niegodziwość, dążą do zawłaszczenia duszy Psunabudesa, jednak równowaga między nimi utrzymuje się aż do końca utworu „Sąd Ozyrysa”. Tytułowy Ozyrys, bóg i sędzia, postanawia zwrócić Psunabudesa na ziemię, aby ten mógł dokończyć swoją misję. Ironią jest fakt, że wiwatujące tłumy cieszą się na widok zmartwychwstałego urzędnika, dając tym samym świadectwo niezdrowego uroku władzy i manipulacji.

„Sąd Ozyrysa” to utwór nie tylko o politycznych machinacjach i przemijaniu idei, ale także o fundamentalnym pytaniu, czym w rzeczywistości jest władza - czy istnieje miejsce dla mądrości, czy też zdominowana jest przez głupotę i niegodziwość? Sienkiewicz nie daje jednoznacznej odpowiedzi, pozostawiając czytelnikowi przestrzeń do własnych przemyśleń i wniosków.

W tej genialnej satyrze politycznej Sienkiewicz prezentuje brutalną prawdę o ludziach sprawujących władzę - nie ma tu miejsca na trzecią opcję - czy są to głupcy, czy też łajdacy. Głupota i Niegodziwość nieustannie walczą o duszę zmarłego ministra, stanowiąc mroczne uosobienie systemu, który nie uznaje innego kierunku aniżeli korupcja i manipulacja.

Henryk Sienkiewicz, urodzony w 1846 roku na Podlasiu, należał do szlacheckiego rodu Sienkiewiczów o tatarskim pochodzeniu. Jego pradziad Michał jako pierwszy z rodziny przyjął chrześcijaństwo. Młody Sienkiewicz studiował medycynę, prawo i nauki humanistyczne na Szkoły Głównej Warszawskiej. Przyjaźnił się z późniejszym Bolesławem Prusem. Choć na maturze miał dobre oceny tylko z trzech przedmiotów, podczas ostatniego egzaminu pisał pracę za dwóch kolegów i siebie.b Zarabiał na siebie jeszcze jako gimnazjalista, dając korepetycje, a później pracując jako dziennikarz. Był również podróżnikiem, który pisał o swoich wyprawach w „Listach z Ameryki” i „Listach z Afryki”. W 1880 napisał „Niewolę Tatarską”, ale nie zyskała ona uznania. Nie zniechęciło go to - stworzył cenione powieści historyczne jak „Ogniem i mieczem”, „Potop”, „Pan Wołodyjowski” i „Krzyżacy”. Ciekawie, „Potop” i „W pustyni i w puszczy” pisał w odcinkach do gazety, czasem zapominając, gdzie skończył. Był trzykrotnie żonaty. Wszystkie jego żony miały na imię Maria: Babska, Romanowska, Szetkiewicz. Był tak popularny, że czasem używał fałszywego nazwiska podczas podróży zagranicznych.