Rewizor

Mikołaj Gogol (1809-1852) to wybitny rosyjski literat, znany zarówno jako pisarz, poeta, jak i dramaturg. Jego twórczość obejmuje takie dzieła, jak powieść "Martwe dusze" oraz cykl opowiadań petersburskich, w tym "Pamiętnik wariata" i "Nos". Największe uznanie przyniosły mu jednak sztuki, zwłaszcza "Ożenek" i wyjątkowy dramat "Rewizor", tłumaczony na wiele języków i wystawiany na deskach teatrów na całym świecie.

Antoni Semczuk w "Dziejach literatur europejskich" opisuje intrygę "Rewizora" jako zalgorytmizowane komiczne qui pro quo. W prowincjonalnym miasteczku omyłkowo biorą przypadkowego podróżnika, lekko niemądrego młodzieńca, za tajnego rewizora. Początkowo nieświadomy sytuacji, młodzieniec zaczyna wykorzystywać nieporozumienie na swoją korzyść. Miejscowa elita stara się go przekupić, odsłaniając tym samym swoje wszelkie nikczemności. Kiedy prawda wychodzi na jaw, akcja kończy się zapowiedzią wizyty prawdziwego rewizora.

Gogol zdołał przekształcić tę błahą anegdotę w ostrą satyrę imperialnej biurokracji carskiej Rosji, pokazując w sposób zdeformowany działania fałszywego rewizora jako odbicie rzeczywistych działań rewizora. Chociaż akcja tej sztuki osadzona jest w carskiej Rosji, jej uniwersalny wymiar sprawia, że przedstawione sytuacje i postawy mogą wystąpić w każdym społeczeństwie, a w szczególności w państwach o ograniczonej demokratyczności, niezależnie od epoki.