Przeciw metodzie

Od momentu swojego pierwszego wydania w 1975 roku, ta klasyczna pozycja w dziedzinie współczesnej filozofii nauki nie straciła nic ze swojej świeżości, inspiracyjnej siły i kontrowersyjności, podobnie jak w intensywnie badanych latach 60. i 70. XX wieku. Paul Feyerabend (1924-1994), intelektualista z korzeniami austriacko-amerykańskimi, cechuje się fascynującą biografią i równie intrygującymi przekonaniami. Wraz z T.S. Kuhnem i I. Lakatosem zalicza się do grona myślicieli, którzy przedefiniowali postrzeganie rozwoju nauki w tym okresie. Zakwestionowali tradycyjną, linearną i logiczno-racjonalną ewolucję na rzecz procesu historycznych zmian, które nie zawsze są ze sobą spójne.

W tej książce Feyerabend podejmuje wyzwanie wobec ustalonej metody naukowej i promuje anarchistyczne podejście do teorii naukowych, syntetyzowane w znanej frazie anything goes, co oznacza, że wszystko jest dopuszczalne. Ta koncepcja ma wymiar głęboko metametodyczny, zakładając, że teorię należy testować poprzez kontrindukcyjne rozwiązania, często będące w opozycji, tak aby teoria mogła się obronić lub upaść. Przykładem takiego podejścia był Kopernik, który swoją teorię przedstawił wbrew ówczesnym dowodom empirycznym i zdrowemu rozsądkowi. Według Feyerabenda, metoda naukowa i racjonalność ograniczają rozwój nauki, zmuszając ją do poruszania się po utartych ścieżkach tak zwanej nauki normalnej. Poprzez swoje dzieło, Feyerabend przyczynił się do nowatorskiego postrzegania nauki jako jednej z form ludzkiej działalności, uzależnionej kulturowo, a nie tylko logicznie. Pozostaje jednak aktualne pytanie: czy taka nauka, pomimo wszystko, nadal prowadzi do odkryć?