Pamiętniki

Jeśli jesteś uczniem szkoły średniej, na pewno przyjdzie Ci zetknąć się z postacią Jana Chryzostoma Paska. Nie chodzi tu jednak o pasek na świadectwie, który oczywiście też jest wart uwagi, ale o barokowego szlachcica, który w swoich „Pamiętnikach” z dużą dawką humoru i energii opisuje swoje liczne przygody.

Dla tych, którzy mają już maturę za sobą, a interesują się polską kulturą i dawnymi obyczajami, to doskonała okazja, aby zanurzyć się w tej fascynującej lekturze. Pasek odkrywa przed nami prawdę o sobie i o nas samych. Choć objętość książki może na początku onieśmielać, nie należy się zrażać. Autor żywo i barwnie opowiada o wydarzeniach XVII wieku, a jego życie jest pełne niesamowitych zwrotów akcji.

Udział w bitwach ze Szwedami i Duńczykami oraz podróże związane z wojnami pozwoliły Paskowi znaleźć się w zupełnie nowych dla siebie sytuacjach. Konfrontacja z obcą kulturą była nieunikniona. Pasek z uwagą i czasem krytycznie obserwował zwyczaje innych narodów, a jego komentarze potrafią rozbawić do łez.

Zachęcam do sięgnięcia po tę książkę, by zobaczyć reakcje konserwatywnego polskiego szlachcica na widok nagich Dunek czy nawyk jedzenia kaszanki przez innych ludzi (a w jego czasach w Polsce była to potrawa dla psów). Pasek odzwierciedla sarmacki światopogląd, pokazując skłonność polskiej szlachty do megalomanii, kłótni, religijności oraz fragmentami wplata pochwały dla króla, zwycięskich bitew, a także pieśni i wiersze, nie zapominając o czasem kontrowersyjnych opowiastkach o przedstawicielach innych nacji, takich jak Litwini.

Choć Pasek nie był wybitnie wykształcony, a pisanie i łacinę znał na poziomie podstawowym, to wystarczyło, by pod koniec życia spisać wspomnienia, które wywarły ogromny wpływ na polską kulturę. Nie bez przyczyny jego jedyne dzieło nazywane jest „epopeją szlachty polskiej”.