Wiek XIX

Książka podejmuje próbę analizy głównych przesłanek zmian politycznych, jakie zaszły w latach 1814-1914. Autor sugeruje, że przyczyn tych należy szukać zarówno w transformacjach techniczno-gospodarczych, teoriach politycznych, jak i w działaniach wybitnych jednostek. Każdy z tych czynników odegrał istotną rolę, a ich pojedyncze znaczenie nie może być pomniejszone względem pozostałych. Rozwój technologii nie zaszedłby bez wkładu licznych wybitnych wynalazców, a przyjęcie ideologii narodowej i demokratycznej wśród klasy panującej miało ogromny wpływ na bieg wydarzeń, nie opierając się wyłącznie na powodach ekonomicznych. Choć reżim wolnej konkurencji przyciągał gorące poparcie brytyjskich i amerykańskich radykałów jako kluczowy element postępu, jego związki z protestantyzmem były zauważalne.

Główne przyczyny zmian XIX wieku są zatem zakorzenione w gospodarce, choć nie można ich do niej ograniczyć, szczególnie patrząc na wyraźne formowanie narodów. Rola jednostek w historii, często przeceniana przez niektórych myślicieli, jest często niedoszacowana przez tych, którzy wierzą, że odkryli wszystkie prawa przemian społecznych. Autor przypuszcza, że gdyby Bismarck zmarł w dzieciństwie, historia Europy mogłaby potoczyć się inaczej. Podobnie, choć w mniejszym stopniu, można by stwierdzić o wielu wpływowych postaciach XIX wieku.

Nie można również ignorować roli przypadku, czyli zdarzeń, które mimo swej pospolitości miały ogromny wpływ na historię. Choć istniały poważne przesłanki do wybuchu Wielkiej Wojny, nie była ona nieunikniona; drobne wydarzenia mogły ją jeszcze opóźnić, co pozwoliłoby siłom pokoju zyskać przewagę.

Historia, jak przedstawiono, nie jest nauką w pełnym tego słowa znaczeniu. Jedynie poprzez zniekształcenie czy przemilczenie pewnych faktów może być do niej upodobniona. Niemniej jednak, możemy starać się zrozumieć skutki istotnych przyczyn, traktując je w kontekście różnych współistniejących czynników. Celem tej książki jest ukazanie walki i interakcji dwóch kluczowych aspektów przemian XIX wieku: dążenia do wolności, wspólnego dla liberałów i radykałów, oraz organizacji, wynikającej z rozwoju przemysłowego i naukowego.

W pracy nad książką uczestniczył współpracownik autora, Peter Spence, który wniósł znaczący wkład w badania źródłowe, współtworzenie planu oraz część samego tekstu, a także podzielił się licznymi cennymi uwagami.