Bertrand Russell - sylwetka autora

Brytyjski matematyk, filozof analityczny i logik, był również wpływowym działaczem społecznym i publicystą, pełniącym funkcję profesora w City College of New York. W latach 1890-1897 studiował w Trinity College na Uniwersytecie w Cambridge. Razem z Alfredem N. Whiteheadem współtworzył program logicyzacji matematyki, ujawniający się w słynnym dziele "Principia Mathematica". W tej pracy przedstawiono sposób redukcji aksjomatów arytmetyki liczb naturalnych do języka logiki przy pomocy teorii typów, co umożliwiło uniknięcie antynomii związanych z zestawami oraz klasami samozwrotnymi, co było mankamentem wcześniejszych podejść (jak np. u Fregego). Choć teoria ta okazała się zbyt skomplikowana dla szerokiego wdrożenia w matematyce, nadal ma swoich zwolenników, głównie wśród logików. Wprowadzenie teorii typów było jednak kluczowe, ponieważ dało początek typom stosowanym w nowoczesnych językach programowania, separując różne typy w systematyczny sposób. Wymagało to wielokrotnego definiowania matematycznych obiektów na różnych poziomach typów.

Bertrand Russell jest także uznawany za pioniera filozofii analitycznej, wspólnie z poprzednikiem Gottlobem Frege, współdziałającym G.E. Moorem oraz uczniem Ludwigiem Wittgensteinem. Jego dorobek wywarł istotny wpływ na różne dziedziny, takie jak logika, matematyka, teoria mnogości, lingwistyka, sztuczna inteligencja, kognitywistyka, informatyka i filozofia, zwłaszcza w obszarze filozofii języka, epistemologii oraz metafizyki. Russell zdobył uznanie także za teorię deskrypcji, wspomnianą w artykule „On denoting” z 1905 roku, która do dziś pozostaje fundamentalnym elementem współczesnej filozofii analitycznej. Swoje filozoficzne przemyślenia i ich rozwój opisał w książce "Mój rozwój filozoficzny", dostępnej także w języku polskim.

Znany był również z aktywnego uczestnictwa w sprawach społecznych jako socjalista i ateista. Jednym z jego najsławniejszych esejów, „Dlaczego nie jestem chrześcijaninem”, zawierał krytykę chrześcijaństwa. Za swoją postawę pacyfistyczną w czasie I wojny światowej został uwięziony. Kontrowersje towarzyszyły też jego usunięciu z Trinity College w Cambridge, choć później został przywrócony i ostatecznie sam zrezygnował. Gdy został mianowany wykładowcą filozofii w City College of New York, wzbudził spore emocje medialne, a nowojorski biskup Kościoła Episkopalnego wytoczył mu proces, co doprowadziło do niekorzystnego dla niego wyroku, uznając go za „moralnie niezdatnego do nauczania filozofii”. Albert Einstein stanął w jego obronie, podkreślając, że "wspaniałe osobowości zawsze napotykają na brutalną opozycję miernych umysłów". Mimo tych skandali, Russell został uhonorowany brytyjskim Orderem Zasługi w 1949 roku, a rok później otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury „w uznaniu jego różnorodnych i znaczących pism, w których bronił ideałów humanitarnych i wolności myśli”. Sam uważał, że nagrodę otrzymał za książkę „Małżeństwo i moralność”, promującą wolną miłość i swobodę seksualną.