Umysł rozstrojony

Podróż na Księżyc, jaką zafundował nam Żuławski, uczy nas wiele o samej istocie życia. Czy istnieje wspólna nitka łącząca różne elementy tej wyjątkowej opowieści? Można zaryzykować stwierdzenie, że to życie pozbawione kierownictwa, życie budowane na braku i stracie, które zawsze balansuje na krawędzi oczekiwań i bliskości katastrofy. To egzystencja, która zdaje się być zawieszona nad przepaścią. Trylogia Żuławskiego jest w swojej istocie stoicka: podobnie jak Montaigne uczy nas, że jednym z najważniejszych zadań dla człowieka myślącego jest oswojenie się ze śmiercią. Doświadczenie tych, którzy znaleźli się na nieznanych granicach, jest bowiem wyzwaniem charakterystycznym dla współczesności, gdzie znane szlaki okazują się zdradliwe, a dotychczasowe sposoby życia zawodzą.

Eseistyczna wyprawa w stworzone przez Jerzego Żuławskiego światy w jego trzech fantastyczno-filozoficznych powieściach zasługuje na szczególną uwagę. Ta nowoczesna interpretacja cyklu młodopolskiego autora pokazuje jego nietuzinkową erudycję i głęboki pesymizm w ocenie możliwości ludzkiego gatunku oraz przyszłości cywilizacji. Powracając do klasyki polskiej literatury, warto przypomnieć sobie te dzieła, wykorzystując znajomość kontekstu historyczno-literackiego i ówczesnej filozofii oraz odważny, subiektywny sposób ich odczytywania.