Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama

Eksperyment Stanleya Milgrama z początku lat sześćdziesiątych XX wieku, dotyczący posłuszeństwa wobec autorytetu, pozostaje jednym z najbardziej wpływowych badań w psychologii. Psychologowie ogólnie zgadzają się, że to właśnie to badanie, w którym uczestnicy, pełniący rolę nauczycieli, byli zobowiązani do aplikowania kar w formie wstrząsów elektrycznych, ujawniło skomplikowaną dynamikę między człowiekiem a autorytetem. Choć drugorzędna postać w eksperymencie była aktorem, a dźwięki cierpienia wydobywały się z nagrań, ogromna część uczestników kontynuowała wykonywanie poleceń pomimo narastającego dyskomfortu. Wyniki tego badania, z ponad 60% badanych używających „wstrząsów” do najwyższego poziomu, zrewolucjonizowały nasze rozumienie posłuszeństwa w kontekście sytuacyjnym.

Pół wieku po tych kluczowych odkryciach, polscy psychologowie, Dariusz Doliński i Tomasz Grzyb, ponownie podjęli temat posłuszeństwa wobec autorytetu, adaptując metodologię Milgrama. Ich badania kontynuują ścieżkę zrozumienia mechanizmów, które skłaniają ludzi do pozornie zaskakujących zachowań. Jak sami autorzy książki podkreślają, posłuszeństwo jest fenomenem uniwersalnym, który nie stracił na znaczeniu od czasów Milgrama. Nowe eksperymenty potwierdzają, że nadal jesteśmy podatni na wpływ autorytetów, co uwidacznia, jak istotne jest nieustanne przypominanie społeczeństwu o tych wynikach.

Profesor Wiesław Łukaszewski podkreśla, że książka ta ukazuje, jak sytuacyjne czynniki mogą dominować nad indywidualnymi wartościami i charakterami, czyniąc nas podatnymi na wpływy liderów czy charyzmatycznych osobowości. Poleca ją każdemu, kto chce zrozumieć, jak łatwo możemy stać się narzędziami w rękach zręcznych manipulatorów.