Góra bezprawia

Prawnicze klimaty to specjalność Grishama i trzeba mu przyznać że potrafi stworzyć napięcie bez używania tanich chwytów i wymuszonego dramatyzmu. Tak właśnie miałem przy lekturze „Góry bezprawia” książki która może nie wbija w fotel jak „Firma” czy „Raport pelikana” ale mimo wszystko zostaje z czytelnikiem na dłużej niż typowy thriller sądowy. Tym razem zamiast eleganckich biur w Nowym Jorku czy Waszyngtonie lądujemy w Brady maleńkim miasteczku w Wirginii gdzie czas jakby stanął w miejscu. Główna bohaterka Samantha Kofer wypada z obiegu prawniczego świata po upadku Lehman Brothers i z konieczności trafia do Górskiej Kliniki Pomocy Prawnej. Na papierze wygląda to jak degradacja ale tak naprawdę to początek jej prawdziwej drogi. Bo oto zderza się z Ameryką której dotąd nie znała. Nie chodzi tylko o prowincję jako taką ale o jej problemy o ludzi którzy codziennie muszą walczyć o elementarne prawa i o system który bardziej szkodzi niż pomaga. Najmocniejszą stroną tej książki jest właśnie to lokalne osadzenie. Grisham nie robi z Brady sielskiej krainy ani też nie demonizuje jej mieszkańców. Pokazuje surową rzeczywistość górniczego regionu uzależnionego od węgla gdzie wielkie korporacje traktują ludzi jak liczby w tabeli a pylica to codzienność. Słowo daję nie myślałem że kiedyś zainteresuję się tematyką medyczno-sądową wokół chorób zawodowych górników a jednak. To co wydaje się niszowe nagle staje się bolesne i bardzo realne. Zwłaszcza że Grisham umie pisać o ludziach. I choć nie każda postać w tej książce zapada w pamięć to nie sposób przejść obojętnie obok Donovana. Ten prawnik z jednej osobowej kancelarii to taki typowy Grishamowski bohater: trochę cyniczny trochę zmęczony życiem ale mimo wszystko wierzący w sprawiedliwość. Fabuła nie jest dynamiczna w sensie sensacyjnym. Tu nie ma pościgów strzelanin czy wielkich twistów. Jest za to powolne odkrywanie kolejnych warstw niesprawiedliwości walki z systemem i osobistych dylematów. Może się to wydać nudne tym którzy szukają tylko akcji ale dla mnie była to forma bardzo satysfakcjonująca. Taka opowieść która buduje napięcie na bazie realnych problemów społecznych i prawnych a nie sztucznych rewelacji. Co ciekawe „Góra bezprawia” ma w sobie coś z powieści inicjacyjnej. Samantha zmienia się z dziewczyny w szpilkach która bała się wyjść poza klimat klimatyzowanego biura w prawniczkę z prawdziwego zdarzenia. Nie mówię że to rewolucja jej życia ale proces który obserwuje się z zainteresowaniem. Zwłaszcza że autor nie idealizuje jej przemiany. Popełnia błędy wątpi czasem się gubi. I dobrze. Bo dzięki temu staje się bardziej autentyczna. Są w tej książce momenty które bym wyciął albo przynajmniej skrócił. Niektóre poboczne wątki ciągną się zbyt długo i wybijają z głównego nurtu fabularnego. Ale też nie przeszkadzało mi to aż tak bardzo bo widać że Grisham miał tu coś ważnego do powiedzenia. Chciał pokazać że prawo może być narzędziem walki o godność że za każdą sprawą stoi człowiek a nie tylko paragraf. Czy poleciłbym tę książkę komuś kto dopiero zaczyna przygodę z Grishamem? Raczej nie. Lepiej zacząć od tych bardziej klasycznych pozycji jak „Firma” albo „Klient”. Ale jeśli ktoś zna jego styl i ma ochotę na coś spokojniejszego z większym ładunkiem społecznym to „Góra bezprawia” będzie bardzo dobrym wyborem. To książka która nie krzyczy ale mówi spokojnie i dobitnie. I co ważne zostawia czytelnika z refleksją. A to w mojej opinii największy komplement dla thrillera prawniczego.

Jest wrzesień 2008 roku, dziesięć dni po upadku Lehman Brothers. Gospodarka znajduje się w recesji, a to przerażające słowo "depresja" staje się realne dla coraz większej grupy ludzi. Firmy upadają, banki upadają, a wielkie firmy prawnicze z Wall Street likwidują całe działy. To jest tło, na którym spotykamy Samanthę, ponad dwuletniego pracownika w jednej z tych wielkich firm prawniczych na Wall Street. Zamiast po prostu zwolnić lub zwolnić swoich współpracowników, zaoferowali im roczny bezpłatny urlop naukowy z dodatkowymi świadczeniami, jeśli podjęliby się bezpłatnego stażu w organizacji zajmującej się sprawiedliwością społeczną. Więc co się dzieje z Samanthą? Samantha dostaje staż głęboko w Appalachach w krainie węgla. Jej sprawy obejmują wszystko, od rozwodów i spraw opiekuńczych po roszczenia związane z chorobą czarnych płuc. Jest to spora zmiana dla młodego prawnika, którego cała kariera prawnicza przebiegała w dużej firmie zajmującej się przeglądem i produkcją dokumentów. W Brady znajdują się również biura Donovana, prawnika, który poświęcił swoją karierę walce o górników z niszczącymi ziemię kompaniami węglowymi. I tu właśnie Grisham błyszczy: przedstawia w jaskrawych barwach niegodne czyny spółek węglowych - gwałt na ziemi, rażące lekceważenie przepisów BHP, porzucanie pracowników z długą chorobą - oraz ich nieetyczne, wręcz mordercze praktyki. Samantha zostaje wplątana w jeden z procesów Donovana przeciwko firmom węglowym, co prowadzi ją na skraj pewnych etycznych decyzji i naraża jej życie i karierę na niebezpieczeństwo. Ostatecznie Samantha po zdobyciu prawdziwego doświadczenia jako prawnik naprawdę pomaga ludziom.

Wiele z powieści Grishama porusza kwestie prawne i polityczne, takie jak oszustwa ubezpieczeniowe, bezdomność czy kara śmierci. Grisham jako pisarz ma w sobie pewną magię, która pozwala mu wprowadzać poważne tematy do swoich książek i sprawiać, że czytelnicy się nimi przejmują. Autor dostarcza wystarczająco dużo szczegółów na temat wyzwań, którym codziennie stawiają czoła górnicy i problemów zdrowotnych, z którymi mają do czynienia, aby dać czytelnikowi właściwy wgląd w przemyśle węglowym. Ten człowiek potrafi stworzyć aktywistów z kanapowców tylko poprzez opowiedzenie fikcyjnej historii. Udało mu się to ponownie w "Górze bezprawia". Historia, która opowiada o "Big Coal" i górnictwie odkrywkowym zainteresuje cię, nawet jeśli żaden z tych tematów nie interesował cię w przeszłości. Będziesz przewracać strony i czytać dalej, chcąc wiedzieć, co się stanie, aż zaczniesz nienawidzić "Big Coal" tak samo jak Mattie, Samantha i Donovan Gray. Kiedy skończysz, będziesz googlował górnictwo odkrywkowe,

Uważam, że jest to jedna z lepszych powieści autorstwa Grishama. Historia pędzi z wielką szybkością. Czyta się lekko i błyskawicznie, że aż szkoda odkładać.

Na koniec książki naszła mnie refleksja, że trzeba się cieszyć, że z upływem lat weszły pewne regulacje prawne. Cieszę się, że Unia Europejska wprowadziła dyrektywy, które nie pozwalają na takie brutalne niszczenie środowiska naturalnego i zdrowia człowieka.

Jestem czytelnikiem, który lubi dreszczyk emocji, ale szczególnie od autorów, którzy mogą w tym samym czasie mnie czegoś nauczyć. Grisham robi to świetnie w licznych swoich powieściach, a dla każdego, kto troszczy się o kwestie środowiskowe, ta książka może okazać się wyborna.

To nie jest łatwa, przyjemna rozrywka - jedna z typowych dla Grishama sarkastycznych opowieści zbudowanych na wadach prawniczego świata. To prawdziwy świat codziennego prawa w biednej, niespokojnej części Ameryki. Nie ma tu wielkiego śmiechu, choć w całym tym smutku piękne pióro Grishama z pewnością zdoła wywołać małe uśmiechy pomimo całego nieszczęścia. Fabuła może okazać się trudna dla przeciętnego czytelnika. Prawdopodobnie mniej ludzi niż mogłoby się wydawać ma jakieś pojęcia na temat górnictwa węglowego czy o zanieczyszczeniu środowiska (poza powietrzem w zimie). Jednak Grisham dość dokładnie wyjaśnia pewne kwestie, co wielu czytelnikom pozwoli oswoić się z tematem.

Samantha Kofer dostaje pracę jako bezpłatny stażysta w klinice pomocy prawnej w małym miasteczku Appalachia. To jest kraj węgla. Kraj mety. Kraj nędzy. Wszystko tak różne od jej życia w Nowym Jorku, jak to tylko możliwe. Podążamy za nią w zupełnie nowy rodzaj życia, gdzie spotyka prawdziwych ludzi. Biednych, zdesperowanych i z niewielką lub żadną nadzieją na przyszłość. Z przyjemnością obserwowałam rozwój postaci Samanthy. W obliczu wielkich problemów biednych ludzi dojrzała i stała się zdecydowanie twardsza.

Jak zwykle zachwyciłam się genialnym pisarstwem Grishama. Fascynujące, mimo mrocznej tematyki, smutnych losów, tragedii. Nie jest to książka dla tych, którzy szukają radosnej, lekkiej rozrywki. Musiałam robić kilka przerw, szczególnie w pierwszej połowie książki, porażona niekończącym się nieszczęściem.

Grisham kojarzy się z gatunkiem thrillera prawniczego. Część z jego książek jest jednak w mniejszym stopniu ozdobiona prawem. W tym jednak przypadku nie brakuje prawników, norm prawnych itd. Część z was będzie zachwycona.

"Góra bezprawia" rozprawia się z pewnym problem. Autor prowokuje do dyskusji i pytań. Nie jest to pierwsza taka powieść, którą napisał Grisham. Książka "Czas zapłaty" z 2013 roku przyglądała się rasizmowi w jego rodzinnym Mississippi, a książka "Raport Pelikana" z 1994 roku atakuje problemy środowiskowe Zatoki Perskiej. Myślę, że niektóre kwestie są lepiej poruszane / opowiedziane w formie powieści. Tak też jest z jego opartą na faktach historią "Niewinny człowiek". Powieść pozwala na lepsze zobrazowanie części zagadnień i wywołania emocji u czytelnika.

Nasza bohaterka Samantha Kofer, córka dwóch wysoko postawionych adwokatów ukończyła Uniwersytet Georgetown z wyróżnienie. Podczas trzeciego roku bycia współpracownikiem w ogromnej nowojorskiej firmie prawniczej, rozpoczęła się recesja. Kiedy Lehman Brothers splajtowało Samantha została zwolniona. Firma stwierdziła, że będą kontynuować współpracę, jeśli będzie przez rok pracować za darmo w organizacji non-profit. Dostała pracę stażysty w Mountain Legal Aid w maleńkim Brady w samym sercu Appalachów.

Autor oddaje sprawiedliwość pięknu Appalachów i przyzwoitości większości ich mieszkańców. Portret ubóstwa i niesprawiedliwości naszkicowany przez Grishama gwałtownie kontrastuje z uprzywilejowanym życiem Samanthy do tej pory. Pierwszorzędnym tematem książki jest cierpienie zadawane ludziom przez firmy wydobywające węgiel i polityków, którzy im dogadzają. Przedmiot rozważań nie jest czymś świeżym. Już w 1930 roku Eleanor Roosevel próbowała pomóc mieszkańców Appalachów, przyczyniając się do wprowadzenia przepisów zwiększających bezpieczeństwo górników.

Grisham podejmuje tematykę dotyczącą problemów tj. choroby płuc, przemocy domowej, produkcji mety i uzależnień, nielegalne firmy, jak również śmierć dzieci na skutek nieodpowiedzialnych działań firm górniczych. Pierwszą rzeczą, o której mówi się Samancie, było nie pić wody. Zanieczyszczenie ziemi przez górnictwo odkrywkowe, jak również toksyczne odpady, które zatruwały wodę sprawia, że historia wydaje się być jak z nagłówków aktualnych gazet.

Grisham sprawia, że jego bohaterowie są bardzo realistyczni, a trudna sytuacja górników i realia ich życia łamią serce. Historia zagłębia się w małomiasteczkową politykę miasta i oczywiście mamy również zagadkę dotyczącą morderstwa, którą ktoś musi rozwiązać. Niemniej jest to niewielka część historii, gdyż główny nacisk położony został na wydobycie węgla i jego katastrofalne skutki. Mam nadzieję, że ta powieść Grishama zawstydza społeczeństwo i motywuje do działania zanieczyszczeniu gleb, powietrza, wody powodowanych przez górnictwo. Mam nadzieję, że książka zwróci uwagę na problemy osób zajmujących się wydobywaniem węgla. Mam nadzieję, że ta książka otworzy oczy na problemy środowiskowe. Słuchałem audiobooka, lecz kupuję wersję papierową, stąd ta recenzja. Polecam "Górę bezprawia". 5/5