Jerozolima wyzwolona

Jerozolima wyzwolona to epicki poemat rycerski, który opowiada o pierwszej wyprawie krzyżowej zainicjowanej przez papieża Urbana II w 1095 roku. Utwór ten, inspirowany Iliadą Homera, koncentruje się na finalnej części krucjaty, gdy krzyżowcy, dowodzeni przez Gotfryda z Bouillon, dokonują oblężenia i zdobycia Jerozolimy. Autorem tego dzieła jest włoski poeta barokowy, Torquato Tasso, który od młodości interesował się tematyką krucjat, zgłębiając średniowieczne kroniki dotyczące wypraw do Ziemi Świętej. Tasso był szczególnie zaintrygowany kontrastami, jakie stanowiły tło dla świętych wojen: z jednej strony pasją i heroizmem rycerzy, z drugiej religijną misją pełną skruchy i duchowego napięcia.

W swoim dziele Tasso zdołał uchwycić ten niezwykły miks sprzecznych emocji i doświadczeń charakteryzujących Krzyżowców. Proces pisania Jerozolimy wyzwolonej zakończył w 1575 roku, jednak publikacja nastąpiła dopiero w 1581 roku, po dwukrotnej ocenie przez Świętą Inkwizycję. W miarę tworzenia, poeta coraz bardziej odczuwał sprzeczności między wojną a chrześcijańskim stylem życia, a także między zmysłowością rycerskich przygód a duchową esencją wiary. Pomimo własnych rozterek, dzieło Tassoa zyskało uznanie i zostało silnie osadzone w kanonie literatury włoskiej oraz światowej. Polska wersja utworu ukazała się w 1618 roku dzięki przekładowi Piotra Kochanowskiego, bratanka Jana.