Był dwór, nie ma dworu. Reforma rolna w Polsce

Reforma rolna z lat 1944-1945, która polegała na wywłaszczeniu wielkich właścicieli ziemskich i przekazaniu części ziemi chłopom, jest jednym z mniej zbadanych wydarzeń powojennej Polski. W czasach PRL skupiano się głównie na dowodzeniu, jak pozytywnie wpłynęła na sytuację chłopów i robotników. Po 1989 roku ukazało się wiele wspomnień ziemian opisujących proces wywłaszczenia, a publikacje o wsi koncentrowały się na okresie późniejszym, z naciskiem na opór wobec kolektywizacji i skutki działania PGR-ów.

Książka Anny Wylegały wypełnia tę lukę, analizując doświadczenia wynikające z reformy z perspektywy ziemian, służby folwarcznej, bezrolnych chłopów oraz licznych świadków. Autorka bada również skutki reformy w konkretnych miejscach: dworach, które po 1945 roku zmieniono w biura, mieszkania, instytucje publiczne, oraz na wsiach, gdzie zmiany wpłynęły na układ przestrzenny, hierarchię społeczną i codzienne życie. Porusza też temat pamięci o reformie, zarówno wśród potomków chłopów, jak i ziemian, badając współczesne postawy wobec dziedzictwa dworskiego.

Projekt książki dofinansowano z funduszy Ministerstwa Kultury, co świadczy o jej znaczeniu dla zrozumienia historii Polski. Według Marcina Zaremby, reforma ta była jednym z kluczowych wydarzeń XX wieku w Polsce, prowadząc do zagłady ziemiaństwa i zmian w strukturze własności wiejskiej. Książka Anny Wylegały doskonale oddaje emocje towarzyszące tym przełomowym chwilom: niepewność, strach, ale i nadzieję na lepsze jutro.