Maria Dąbrowska - sylwetka autora

Maria Dąbrowska, pochodząca z zubożałej rodziny szlacheckiej, była córką Józefa Szumskiego i Ludomiry z Gałczyńskich. Wychowywała się w dworze w Russowie pod Kaliszem, miejscu, które obecnie jest Oddziałem Literackim Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej w Kaliszu. Edukację zdobywała w latach 1901–1904 w Kaliszu, uczęszczając do szkoły Heleny Semadeniowej. Od 1907 do 1914 studiowała w Szwajcarii oraz Belgii, ucząc się nauk przyrodniczych, ekonomii i socjologii. W trakcie studiów zaangażowała się w ruchy niepodległościowe i stała się zwolenniczką idei Edwarda Abramowskiego dotyczących spółdzielczości. Była członkinią Rady Ligi Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego. Zawarła związek małżeński z Marianem Dąbrowskim, socjalistą zaprzyjaźnionym z Józefem Piłsudskim, lecz ich związek był na tyle nowoczesny, że nie oczekiwali od siebie wyłączności. Dowodem tego był romans Marii z Henrykiem Szczyglińskim w 1916.

Po śmierci męża w 1925 jej życiowym partnerem został Stanisław Stempowski, z którym mieszkała aż do jego śmierci w 1952. W tym okresie Dąbrowska pracowała w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych oraz angażowała się w publicystykę. Mieszkała wtedy w Warszawie przy ul. Polnej 40, gdzie w 1984 otwarto muzeum jej poświęcone. Podczas II wojny światowej przebywała w Warszawie, ale po powstaniu warszawskim została internowana do obozu w Pruszkowie. Pomimo próśb jej mieszkanie zostało splądrowane, jednak wróciła do Warszawy na początku 1945 roku.

Po śmierci Stempowskiego przeniosła się do al. Niepodległości 163 m. 8, gdzie mieszkała z Anną Kowalską, pisarką, z którą połączyło ją głębokie uczucie podczas wojny. Pod koniec życia osiedliła się w Komorowie pod Warszawą, gdzie obecnie znajduje się biblioteka jej imienia. Była aktywna w Ogólnopolskim Komitecie Frontu Jedności Narodu. Zmarła 19 maja 1965 w Warszawie, a miejsce jej spoczynku znajduje się w Alei Zasłużonych na Powązkach.

Dąbrowska zasłynęła głównie jako autorka prozy psychologicznej, analizującej osobowość ludzką oraz społeczność średniej klasy inteligencji polskiej. Jej najbardziej znane dzieło to tetralogia "Noce i dnie", będąca epicką kroniką losów rodziny szlacheckiej. Książki takie jak "Wspomnienia dzieciństwa" i opowiadania z cyklu "Ludzie stamtąd" zapewniły jej uznanie wśród krytyków, w tym Platerów, a także Jarosława Iwaszkiewicza. Pozostała aktywna twórczo także w dziedzinie esejów, tłumaczeń i publicystyki, co dokumentują takie dzieła jak "Dzienniki", zbierające refleksje i samokomentarze pisarki, oraz poszerzające kontekst historyczny i literacki jej twórczości.

Dąbrowska była również utalentowaną malarką. Jej akwarele, głównie pejzaże i martwe natury, dodają dodatkowy wymiar do jej wieloaspektowej kariery artystycznej. Interesowały ją zagadnienia filozoficzne i psychologiczne, często posługujące się narracją epicką i analizą postaci kobiecych w kontekście zmieniających się czasów i wyzwań społecznych.