Jean-Paul Sartre - sylwetka autora

Jean-Paul Sartre, francuski pisarz, dramaturg i filozof, był czołowym przedstawicielem egzystencjalizmu, będącego nurtem, który zdefiniował w znacznym stopniu jego twórczość. W 1964 roku został uhonorowany Literacką Nagrodą Nobla, którą ostatecznie odrzucił. Z biegiem czasu Sartre skłonił się ku socjologii marksistowskiej, rezygnując z wcześniejszych poglądów egzystencjalistycznych. Jego znaczące dzieło z 1960 roku, "Critique de la raison dialectique", łączyło egzystencjalizm z marksizmem.

W jego życiu ogromną rolę odgrywała Simone de Beauvoir, bliska współpracowniczka i towarzyszka życia. Jean-Paul Sartre był synem Jean-Baptiste’a Sartre’a, oficera wojsk inżynieryjnych, oraz Anny Marii Schweitzer, związanej rodzinnie z Albertem Schweitzerem. Wychowany głównie przez kobiety, Sartre w swojej autobiografii opisał, jak wpłynęło to na rozwój jego narcystycznej osobowości. Jako młody chłopiec, dzięki dziadkowi Karolowi, rozwinął pasję do literatury.

Po ponownym małżeństwie matki w 1917 roku, Sartre zamieszkał w La Rochelle, gdzie doświadczył trudnego okresu w życiu, czując się odizolowanym od rodziny. Po powrocie do Paryża w 1921 roku, uczęszczał do prestiżowego liceum Henryka IV, gdzie zaczął rozwijać swoje zdolności przywódcze. Zawsze zdolny i niekonwencjonalny, pisał satyryczne opowiadania, które były wyrazem jego fascynacji literaturą.

Podczas studiów w École Normale Supérieure w Paryżu, Sartre zorganizował protest przeciwko dyrektorowi szkoły poprzez napisanie pacyfistycznego skeczu, co doprowadziło do jego dymisji. Swoje ambicje filozoficzne realizował, przystępując do concours d’agrégation, choć za pierwszym razem się nie powiodło. Rok 1929 przyniósł mu sukces — został laureatem tego prestiżowego egzaminu razem z Simone de Beauvoir.

Zaraz po ukończeniu studiów odbył szkolenie wojskowe, a później uczył meteorologii w armii francuskiej na początku II wojny światowej. Okres pracy w Hawrze był trudny, co zamieścił we fragmentach swojej książki "Mdłości". Następnie pracował w Instytucie Francuskim w Berlinie, zgłębiając fenomenologię Husserla. Swoją pierwszą powieść, "La Nausée", opublikował w 1938 roku — była to książka autobiograficzna, która szybko zdobyła uznanie.

Podczas II wojny światowej, po tym jak został wzięty do niewoli, Sartre organizował życie kulturalne współwięźniów, pisząc sztuki teatralne. Po uwolnieniu w 1941 roku wrócił do Paryża, angażując się w działalność ruchu oporu i współtworząc organizację „Socjalizm i wolność”.

Po wojnie Sartre zyskał znaczną popularność jako pisarz i filozof, szczególnie dzięki stworzonemu przez siebie czasopismu "Les Temps modernes". Współtworzył grupę intelektualistów, która obejmowała takich członków jak Simone de Beauvoir czy Maurice Merleau-Ponty, promując egzystencjalizm jako popularny nurt filozoficzny i kulturowy.

Sartre zasłynął również jako krytyk polityczny, krytykujący wojny kolonialne oraz zachodnie imperializmy. Mimo prób stworzenia własnej partii politycznej, ostatecznie zbliżył się do Francuskiej Partii Komunistycznej. W latach 60. odnajdywał wspólne punkty między egzystencjalizmem a marksizmem i kontynuował aktywność literacką i społeczną pomimo nasilających się problemów zdrowotnych.

Jego osobiste życie pozostawało chaotyczne i kontrowersyjne. Odmawiał przyjęcia prestiżowych nagród, uznając je za ograniczenie własnej wolności. Nadal manifestował swoje poglądy, uczestnicząc w ruchach studenckich i protestując przeciwko autorytarnym reżimom.

Pod koniec życia Sartre doświadczał pogorszenia zdrowia, utraty wzroku, ale nie zrezygnował ze swojej aktywności. Był zaangażowany politycznie, podejmując interwencje w sprawie praw człowieka oraz próbując wpłynąć na konflikt izraelsko-palestyński. Zmarł w 1980 roku, pozostawiając po sobie bogatą spuściznę intelektualną. Jego pogrzeb na cmentarzu Montparnasse zgromadził tysiące ludzi, którzy przyszli oddać hołd jegomu dziełom i niezłomnej postawie.