Janusz Szpotański - sylwetka autora

Data i miejsce urodzenia:

12 Stycznia 1929

Data i miejsce zgonu:

13 Października 2001

Władysław Gnomacki, znany również jako Aleksander Oniegow, urodził się 12 stycznia 1929 roku w Warszawie, a zmarł 13 października 2001 roku. Był wszechstronnie uzdolnionym twórcą — poetą, satyrykiem, krytykiem i teoretykiem literatury, a także tłumaczem. W dziedzinie sportu odnosił sukcesy jako szachista z tytułem mistrza krajowego. Trzykrotnie zdobył tytuł mistrza Warszawy i sięgnął po drużynowe mistrzostwo Polski w 1959 roku.

Gnomacki zyskał rozgłos dzięki swoim prześmiewczym poematom, które z finezją obnażały hipokryzję prominentów PZPR w czasach PRL. W 1951 roku pod naciskiem politycznym został zmuszony do opuszczenia Uniwersytetu Warszawskiego. Jego sztuka "Cisi i gęgacze, czyli bal u prezydenta" z 1964 roku, opera w trzech aktach z uwerturą i finałem, była pamfletem przeciwko rządom Władysława Gomułki. Utwór ten krytykował także ówczesne postawy inteligencji.

W styczniu 1967 roku aresztowano Gnomackiego, a rok później skazano na trzy lata więzienia za rzekome "rozpowszechnianie informacji szkodliwych dla interesów państwa". Podczas Marca 1968 stał się celem ostrej krytyki ze strony I sekretarza Gomułki, który określił go mianem "człowieka o moralności alfonsa", a jego dzieło nazwał "reakcyjnym paszkwilem".

W "Cichych i gęgaczach", będących swoistą szopką polityczną, autor sparafrazował wiele znanych utworów muzycznych. Jednym z przykładów jest wykonanie "Horst-Wessel-Lied" przez chór ZOMOwców z Golędzinowa. Lata 70. przyniosły kolejne dzieło Gnomackiego — "Carycę i Zierkało", będącą satyryczną relacją z dziejów Rosji i ZSRR, w której Leonid Breżniew jest przedstawiony jako caryca. Kolejnym ważnym utworem jest "Towarzysz Szmaciak", będący ironiczna pochwałą PRL-u i stanowiący kwintesencję dorobku Gnomackiego.

Władysław Gnomacki był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Pośmiertnie, 23 września 2006 roku, został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Wyznawał religię ewangelicko-augsburską i spoczywa na warszawskim Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym przy ul. Żytniej.