Jan Józef Szczepański - sylwetka autora

Urodzony w 1919 roku w Warszawie, zmarł w 2003 roku w Krakowie, J.J. Szczepański był wybitnym pisarzem, reporterem, eseistą, scenarzystą i tłumaczem, cenionym za swoją skromność mimo pełnej przygód biografii. Żołnierz kampanii wrześniowej 1939, uczestnik ruchu oporu, partyzant, a także alpinista, żeglarz i podróżnik, uchodził za moralnego autoryteta. Jego refleksje na temat świeckich źródeł etyki, zawarte w książce "Przed Nieznanym Trybunałem", stanowią ważny wkład do literatury etycznej. Szczepański, jako ostatni prezes Związku Literatów Polskich rozwiązany w stanie wojennym, nieustannie walczył o jego przetrwanie, co opisał w znakomitej książce "Kadencja".

Jego twórczość obejmuje prozę wojenną, w tym narrację o wrześniowej klęsce zatytułowaną "Polska jesień" oraz realistyczne opowiadania partyzanckie takie jak "Buty", które podważają heroiczne mity o "leśnych ludziach". Poruszający obraz młodego polskiego powstańca z 1863 roku, emigranta we Francji i niedoszłego zabójcy cara Aleksandra II, przedstawiony jest w opowieściach "Ikar" i "Wyspa". Szczepański w swoich utworach nie bał się dotykać tematów przegranych, złożonych moralnie spraw, pozostając przy tym bezlitosnym wobec swoich bohaterów i obnażając ich życiowe przegrane.

Jako pisarz uzyskiwał sukces zarówno w powieści, jak i w nowelistyce, przejawiał też talent do tworzenia humorystycznych anegdot, które czasami bywały fantazyjnie zmyślone, jak "Portki Odysa", innym razem opierały się na jego własnych przygodach, ukazanych w "Historyjkach". Był wrażliwy na piękno świata i jego kulturowe bogactwo, podróże opisał w licznych reportażach, ciesząc się uznaniem również jako utalentowany scenarzysta filmowy. Jego spojrzenie na literaturę ukazuje zarówno zdolność do unikania usprawiedliwień, jak i podjęcia wyzwań.