Gustaw Herling-Grudziński - sylwetka autora

Gustaw Herling-Grudziński, znany polski autor, eseista i krytyk literacki, miał burzliwe życie, które ukształtowała historia Europy XX wieku. Urodzony w czasach II Rzeczpospolitej, szybko dał się poznać jako entuzjasta Polskiej Partii Socjalistycznej, co wpłynęło na jego późniejsze losy. Po ataku ZSRR na Polskę został aresztowany przez NKWD, podczas próby przekroczenia niebezpiecznej linii demarkacyjnej między okupacją niemiecką a sowiecką. Jego doświadczenia jako więźnia w obozach Gułagu stały się istotnym elementem jego późniejszej krytyki reżimów totalitarnych i komunistycznej dyktatury w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Po wojnie Herling-Grudziński nie wrócił do Polski. Zdecydował się na życie na emigracji, gdzie stał się jednym z najbardziej otwartych krytyków systemu komunistycznego w Polsce. Władze PRL robiły wszystko, by jego prace nie były dostępne w kraju. Jego nazwisko znalazło się na liście autorów objętych całkowitym zakazem publikacji. Tomasz Strzyżewski w swojej książce o cenzurze PRL opublikował dokumenty, które jasno wskazują, że Herling-Grudziński był jednym z pisarzy, których dzieła musiały być usuwane z przestrzeni publicznej, chyba że miały charakter krytyczny.

Jednak zmiany polityczne w Polsce po 1989 roku pozwoliły na powrót jego twórczości do szerokiego grona odbiorców w ojczyźnie. Rok 1998 przyniósł realizację filmu dokumentalnego „Rozważania o cnotach”, który przybliżał jego życie i dorobek. Film ten emitowany był w TVP2 jako seria 10 odcinków. W 2009 roku w Jercewie odsłonięto pomnik ku czci pisarza, a rok 2019, dzięki uchwale Sejmu RP, został ustanowiony rokiem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, co jeszcze bardziej podkreśliło jego znaczenie dla polskiej literatury i historii.