Uwagi o barwach

Ludwig Wittgenstein, austriacki filozof analityczny, którego lata życia przypadają na 1889 do 1951, jest autorem dwóch głównych dzieł: wczesnego "Tractatus logico-philosophicus" z 1921 roku, jedynej książki wydanej za jego życia, oraz późniejszych "Dociekań filozoficznych" z 1953 roku. W ostatnich miesiącach przed śmiercią Wittgenstein pracował intensywnie, pozostawiając jednak wiele rękopisów niedokończonych. Z tego okresu wywodzą się prace takie jak "O pewności", opublikowane przez Wydawnictwo Aletheia w Warszawie w 2014 roku, oraz uwagi dotyczące barw, sporządzone prawdopodobnie w latach 1950-1951.

W swoich notatkach, pod wpływem "Farbenlehre" Goethego, Wittgenstein bada fenomen barw, co stanowi jedno z najbardziej intrygujących zagadnień, zwłaszcza w dobie dominacji komputerowych formatów RGB i CMYK. Nie ma tu nic oczywistego ani prostego: jak postrzegamy kolory i co oznaczają ich właściwości? Dlaczego na przykład biel nie jest przezroczysta, a czerwień wydaje się ciemniejsza niż żółć, choć nie jest od niej 'czarniejsza'? Z jakiego powodu istnieje biały żar, ale nie ma szarego czy brązowego odpowiednika?

Te pytania stają się punktem wyjścia do jednej z kluczowych kwestii późnej filozofii Wittgensteina: gier językowych jako sposobu postrzegania świata. Jak zatem 'gramy' w barwy? Jak je rozpoznajemy i uczymy się języka, który je opisuje? Rozważania te nie dotyczą jednak psychologii percepcji, ale raczej logiki związanej z językiem kolorów. Stanowią doskonałe wyzwanie intelektualne, nawet dla tych, którzy postrzegają barwy wyłącznie poprzez zmysły.