Trzydziesta pierwsza. Lipowo. Tom 3

Dlaczego lubię wracać do Lipowa? To jedno z tych miejsc, gdzie czujesz, że dalej nic nie ma. Mała wioska położona na Pojezierzu Brodnickim to jedna z wielu podobnych miejscowości na drodze z Warszawy do Gdańska. Biegnie tam autostrada, wiec, aby odwiedzić Lipawo czy Żabie Doły, gdzie rozgrywała się akcja drugiej części kryminalnej sagi Katarzyny Puzyńskiej, trzeba mieć dobry powód albo szukać okazji do siku. A jednak Lipowo ma w sobie jakąś magię, aurę tajemnicy i zapowiedz rychłej katastrofy. Najczęściej oznacza ona kolejne zbrodnie. Trzeba oddać autorce, że niewyczerpane wydają się jej pokłady wyobraźni. Stworzyć w hermetycznej społeczności malej wioski tło dla wielotomowej historii to sztuka wysokich lotów. Sztuka udana, choć polska pisarka nie serwuje nam w tym przypadku dramatu w trzech aktach. Powieści o Lipowie Katarzyna Puzyńska wydała już czternaście, a pierwsza z nich, czyli „Motylek”, ma być wkrótce zekranizowana. Jeśli serial zostanie ciepło przyjęty, materiału na wielosezonową opowieść o morderstwach w Lipowie będzie więcej. Dla fanów kryminałów to świetna informacja. Zwłaszcza jeśli mieliście okazję przeczytać trzecią część monumentalnej panoramy małe wioski. Jednej z wielu w naszym kraju, gdzie ludzie nie zawsze są tym, za których się podają. Jeszcze groźniejsi jednak bywają ci, którzy ostentacyjnie obnoszą się ze swoimi morderczymi instynktami.  

Dwie poprzednie części okazał się mocne. „Motylek” i „Więcej Czerwieni” przyniosły sporo kryminalnych historii oraz ciekawe portrety bohaterów. Nie tylko pierwszoplanowych. To ważną cechą twórczości Katarzyna Puzyńska. Polska pisarka daleko wykracza poza ramy kryminału, przedstawia opowieść, której natura psychologiczna czy obyczajowa miejscami biorą górę. Czy to źle? Zależy, czego szukacie w literaturze kryminału. Trzeba jednak zaznaczyć, ze wzorem innych uznanych pisarzy w naszym kraju, jak Katarzyna Bonda czy Remigiusz Mróz, autorka „Trzydziestej pierwszej” proponuje swoim czytelnikom kryminalne zagadki plus coś ekstra. W tym przypadku są to historie ludzi, które wydaja nam się dziwnie znajome. Szczególnie widać to na przykładzie udanie sportretowanych policjantów w powieści Katarzyny Puzyńskiej. Marek Zaręba to głowa rodziny, szczęśliwy ojciec dwóch córek i mężczyzna, który ponad wszystko kocha swoją pracę. Udany balans pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym to często wielkie wyzwanie i w książce „Trzydziesta pierwsza” zostało to znakomicie przedstawione. Wśród policjantów w Lipowym posterunku nie mogło zabraknąć zwolennika patriarchatu, szowinistę i mizogina: panie i panowie, poznajcie Marka Koźmińskiego. Nic więcej o nim nie napisze, ponieważ to jeden z tych policjantów, którego wolałabym nie spotkać na swojej drodze. I tacy jednak są potrzebni, a kryminalna historia opisana przez polską autorkę znakomicie udowadnia moją tezę. Na koniec ona, czyli Emilia Strzałkowska. Lubię takie historie! Aktualnie jak wiemy z poprzednich części, Daniel Podgórski i Weronika Nowakowska mają się ku sobie. Każde z nich przeszło długo i trudną drogę, aby spotkać się w Lipowie, jednak ich spotkanie i dalsza znajomość wskazywało na to, że w końcu znaleźli to, czego szukali. Jak to bywa w tego typu sytuacjach, aby scementować związek lub go rozwalić, potrzebne jest wyzwanie. Takim bez wątpienia okaże się Emilia Strzałkowska, w przeszłości uwikłana w krótki, ale burzliwy romans z Danielem. Zrobiło się nieco ckliwie? 

Morderstw nie zabraknie w „Trzydziestej pierwszej”! Wraca sprawa sprzed 15 lat, gdy w pożarze zmarł m.in. ojciec Daniela Podgórskiego. Okoliczności tamtego podpalenia nie były do końca wyjaśnione, a odpowiedzialny za pożar mężczyzna został skazany i wkrótce ma wyjść na wolność. Tytus Weiss, bo o nim mowa, nie ma dobrej opinii wśród lokalnej społeczności. Właściwie można odnieść wrażenie, że najchętniej dokonaliby na nim zemsty za śmierć dwojga niewinnych ludzi. Nie zmienia tego faktu nawet to, że cała rzecz na miejsce tuż przed święta Bożego Narodzenia. A kiedy wybuchnie pożar w Lipowie, lokalni mieszkańcy od razu zwrócą oczy na Tytusa. Czy słusznie? Tym razem w pożarze zginął miejscowy śmieciarz. Jak się okazuje w toku policyjnego śledztwa, wielu ludzi miało motyw, aby się go pozbyć. Ktoś wrabia Tytusa, a może realizując swoje partykularne interesy, wykorzystuje wyjście na wolność amatora piromanii?  

Pytań w książce „Trzydziesta pierwsza” pada więcej niż odpowiedzi. To spory plus, ponieważ autorka podejmuje z czytelnikiem osobliwą grę. Wiele tropów prowadzi na manowce, świadkowie kłamią w zeznaniach, a podejrzani przedstawiają fałszywe alibi. Trudno się w tym wszystkim połapać, łatwo za to kibicować policjantom w Lipowie! Twórczość Katarzyny Puzyńskiej zadaje kłam podejrzeniom, że na wiejskich posterunkach służbę pełnią mężczyźni bez ambicji. W Lipowie każdy dzień to rzeczywistość z najdzikszych dzielnic Warszawy!  

Przed laty lubiłam oglądać serial „Ranczo”. Pochodzę z małej miejscowości, klimat popularnego serialu wydawał mi się zbliżony do mojej rodzinnej wsi. Swojskość i rubaszność to rzecz trudna do uchwycenia w dużym mieście, jakim jest Wrocław. Ku mojemu zaskoczeniu, podobne tło dla swoich opowieści wybrała Katarzyna Puzyńska. Autorka sagi kryminalnej o Lipowie w przeszłości ukończyła psychologię i prowadziła zajęcia na uczelni. Z czasem postawiła na literaturę, bo jak sama wyznała, w życiu warto robić to, co się kocha. Warto również pisać o tym, co się lubi i zna. Katarzyna Puzyńska wymyśliła sobie Lipowo, trzeba jednak przyznać, że to jedna z wielu wsi w naszym kraju. Niektórzy mieszkają tam, ponieważ nie znają innego życia i bolesnych doświadczeń. Inni przed tym innym życiem uciekli na wieś, poszukując wytchnienia od wielkomiejskiego życia. W powieściach polskiej pisarki znajdziemy jednych i drugich. Historie w Lipowie mają kryminalny charakter, sporo w nich jednak wątków obyczajowych i psychologicznych. Jedne i drugie ubarwiają nam poszukiwanie sprawcy opisanych zbrodni. Choć warto podkreślić, że polska pisarka wydaje się pozostawać przy zdaniu, że ważniejsze od pytania „Kto zabił”, jest pytanie „Dlaczego”? Widać to szczególnie w trzeciej części serii, pod tytułem „Trzydziesta pierwsza”

Tytuł powieści nawiązuje do badań prowadzonych przez niejakiego Jerzego Grala, mają stanowić zwieńczenie jego bogatej kariery zawodowej. Mężczyzna wybrał się do Lipowa, aby przeanalizować zagadkę „Cichego Lasku”, jak potocznie określa się w okolicy leśny zagajnik  znajdujący się na obrzeżach wsi. Tam właśnie w 1965 roku miała wydarzyć się historia jak z filmu: grupa 31 ludzi popełniła zbiorowe samobójstwo. Początkowo mieszkańcy wsi nieszczególnie zdają się przejmować prowadzonymi badaniami. Uwagę lokalnej społeczności absorbuje wyjście na wolność okrutnego złoczyńcy. Lipowym wcieleniem zła jest postać Tytusa Weissa. 15 lat spędzonych za kratkami to dużo czasu, gdyby to jednak zależało od mieszkańców wsi, nigdy nie zgodziliby się na wyjście z wiezienia Weissa. Mężczyzna skazany za pożar, w wyniku którego zginęły dwie osoby, pozostaje również na celowniku dobrze znanego nam z poprzednich części Daniela Podgórskiego. Katarzyna Puzyńska stosuje zgrabny fortel i wysyła w owym czasie sympatię Daniela, Weronikę Nowakowską, na krotki urlop do Warszawy. Nieobecność kobiety sprawia, że policjant może skupić się na prowadzonych śledztwach, a te wydają się niezwykle angażujące. Dość powiedzieć, że tuż przed Wigilią w kolejnym pożarze ginie mężczyzna zatrudniony przy sprzątaniu miasta. Pikanterii całej sprawie dodaje fakt, że jedną z dwóch ofiar Weissa była ojciec Daniela Podgórskiego. Policjantowi nie dają spokoju pewnie niejasności związane z prowadzonym przed laty śledztwem. Tymczasem okazuje się, ze Weiss znów może trafić za kratki i zabrać ze sobą odpowiedzi na pytania Podgórskiego. Rozpoczyna się wyjścia z czasem, w którym wszystkie chwyty będą dozwolone. Zwłaszcza że na horyzoncie pojawia się Emilia Strzałkowska. Czy pamięć o romansie, jaki łączyła go z kobietą w przeszłości, wciąż pozostaje w nim żywa?  

„Trzydziesta pierwsza” to dobry kryminał, jeśli szukacie przemyślanej, wielowątkowej historii, gdzie opisy morderstw wcale nie są najważniejsze. Najważniejsi w powieściach Katarzyny Puzyńskiej wydają się ludzie. Policjanci, lokalni pijaczkowie, czy kobieta, opiekująca się niepełnosprawnym kuzynem. Każda z postaci przedstawionych przez polską pisarkę ma swoja własną, unikatową historię, motywy do działania i plany na przyszłość. Jednocześnie nad spokojną wioską unosi się jakieś fatom, los i złe przeznaczenie. I choć Lipowo to wioska położona w centrum Pojezierza Brodnickiego, w powieściach Katarzyny Puzyńskiej nie ma stamtąd ucieczki. Metaforycznie, nie dosłownie, bo choć wielu wyjeżdża, jeszcze więcej wraca. Zło ma swoją własną grawitację, a w książce „Trzydziesta pierwsza” również nie jedno imię.