Trwoga i drżenie

Søren Kierkegaard (1813-1855), duński filozof i pisarz, jest uznawany za jednego z najważniejszych prekursorów egzystencjalizmu. Chociaż na początku jego myśl była pod wpływem Hegla, szybko stał się jednym z jego największych krytyków. Kierkegaard nie próbował stworzyć zamkniętego systemu filozoficznego; jego refleksje koncentrowały się na jednostkowym ludzkim istnieniu, zwłaszcza w kontekście relacji z Bogiem. Dlatego jego filozofia otrzymała nazwę "egzystencjalna".

Jednym z najbardziej cenionych dzieł Kierkegaarda jest "Trwoga i drżenie". Ta książka, głęboko przesiąknięta refleksjami religijnymi, stanowi próbę zrozumienia skomplikowanej relacji człowieka z Bogiem. Władysław Tatarkiewicz opisywał tę relację jako dążenie człowieka do prawdziwego bytu, które oznacza przejście z przemijania do wieczności. Kierkegaard wyrażał przekonanie, że religia, choć jest niezbędna, rodzi również wątpliwości i cierpienie. Człowiek czuje się bezsilny w obliczu absolutnego, boskiego bytu, a doświadczenie owej relacji wywołuje u niego "trwogę i drżenie".

Książka skupia się na związku między religią a etyką, stawiając lęk w połączeniu z wiarą jako drogę do zbawienia. Dla Kierkegaarda momenty głębokiego duchowego doświadczenia są tymi, w których Bóg objawia się w ludzkim istnieniu, przynosząc zarówno trwogę, jak i nadzieję.