Świadek dziejów narodu T.1-5

„Świadek Dziejów Narodu Kardynał Adam Stefan Sapieha (1867-1951) w dokumentach archiwalnych” to pięciotomowe dzieło, które obejmuje 553 teksty źródłowe, przedstawiając imponującą postać Księcia Niezłomnego, Wielkiego Jałmużnika i pierwszego metropolity krakowskiego. Adam Stefan Sapieha posiadał wyjątkowy umysł i szerokie spojrzenie na życie, co czyniło go znaczącą postacią w polskim życiu religijnym i społecznym. Był kluczowy dla odrodzenia kościoła krakowskiego, wspierał młodego Karola Wojtyłę podczas ciemnych lat okupacji, nadał mu święcenia kapłańskie i wysłał na dalsze studia do Rzymu.

Dokumenty, które tworzą tę publikację, powstały na przestrzeni lat 1888-1967, co sprawia, że odzwierciedlają zmieniające się zasady pisowni, interpunkcji i manier grzecznościowych. Z archiwalnych stron wyłania się obraz duchownego, który dojrzewał do pełnienia późniejszych funkcji. Początki jego duszpasterskiej kariery sięgają parafii jazłowieckiej i Lwowa, a wkrótce potem współpracował z papieżem Piusem X. Umożliwiło mu to nawiązanie licznych relacji, które wspierały jego działalność jako krakowskiego ordynariusza i metropolity, co dokumenty archiwalne pieczołowicie rejestrują. Był nie tylko duchownym, ale również patriotycznym działaczem, charytatywnym organizatorem i ważną postacią społeczną.

Analiza zebranych dokumentów pozwala na ukazanie osobowości pierwszego metropolity krakowskiego, jego cech duchowych i religijnych przymiotów. Archiwalia – zarówno te opublikowane, jak i te mniej znane – malują obraz jego rodzinnego zaplecza oraz arystokratycznego i kościelnego środowiska, które ukształtowało jego późniejsze osiągnięcia. Był integralną częścią polskiej sceny politycznej, którą współtworzył i przekształcał, promując wartości, które były mu bliskie. Dzięki tym źródłom dziedzictwo Sapiehy pozostaje żywe, niosąc jego wkład dla przyszłych pokoleń jako jednego z najwybitniejszych Polaków I połowy XX wieku.