Reytan. Upadek Polski

Tekst stanowi część Rymkiewiczowskiej tetralogii, oferując fascynujący i przemyślany esej na temat wyjątkowej postaci oraz znaczącego momentu w historii Polski. Autor dokładnie przygląda się okresowi, który znacząco wpłynął na losy Polski i Europy, starając się zrozumieć, kto opowiadał się za, a kto sprzeciwiał decyzjom, które w końcu doprowadziły do podziału kraju między trzy sąsiednie mocarstwa.

W książce pojawiają się rozważania na temat narodowości, ujętej jako kluczowy aspekt ludzkiej tożsamości, który z jednej strony ogranicza, z drugiej zaś dodaje szczególnego kolorytu człowieczeństwu. Autor porównuje ten proces do przycinania jaśminów, co, choć pozornie ograniczające, sprawia, że ich zapach roznosi się nocą po całym ogrodzie.

Ponadto, książka przybliża postać carycy Katarzyny, która była świadoma, że nie wszyscy posłowie poprą traktat rozbiorowy. Wiedziała, że wśród nich znajdzie się ktoś, kto odważy się powiedzieć „nie” — jak Reytan, będący symbolem wolności i szaleństwa w obronie swojej ojczyzny. Mimo to, caryca mogła liczyć na większość, bo polscy zdrajcy, kiedy stają przeciw wolnym Polakom, zazwyczaj górują liczebnie. Z tego powodu dążyła do zorganizowania sejmu, na którym dominować będzie większość przeważająca w sejmie skonfederowanym.