Renald z Chtillon, książę Antiochii...

Gustave Schlumberger, wybitny historyk francuski, uchodzi za twórcę pierwszej biografii Renalda z Châtillon. W swej pracy, bazując na dostępnych mu źródłach łacińskich, muzułmańskich i ormiańskich, stworzył obraz Renalda jako typowego krzyżowca frankijskiego działającego w Outremer w XII wieku. Schlumberger podziwiał energię i osiągnięcia Renalda, jednak obarczał go także odpowiedzialnością za klęskę w bitwie pod Hittinem 4 lipca 1187 roku.

Mimo że od publikacji tej biografii upłynęły dekady, nasza wiedza o Renaldzie z Châtillon nie uległa znacznym zmianom. Posiadając te same źródła, jesteśmy w stanie nieco bardziej zniuansować jego postać. Renald okazał się być zręcznym władcą Antiochii, a jego zdolności dowódcze były na równi z innymi łacińskimi władcami. Wieloletnie uwięzienie w Aleppo pozwoliło mu zdobyć cenne informacje o jego przeciwnikach, które później wykorzystywał jako senior Keraku, Montréalu i Hebronu. Jego konfrontacje z Saladynem, m.in. ekspedycja na Morze Czerwone, świadczyły o jego talencie i determinacji. Dzisiejsi historycy, w tym i autor tego tekstu, są zgodni, że wojna w 1187 roku była nieunikniona, ponieważ Saladyn nie miał w planach dłuższego utrzymywania pokoju z Łacinnikami. Działania Renalda posłużyły mu jedynie jako wygodny pretekst do zerwania rozejmu. Propozycje Saladyna dla króla frankijskiego były nie do zaakceptowania, a śmierć Renalda z rąk Saladyna stała się integralną częścią narracji, która czyni go współodpowiedzialnym za wybuch wojny.