Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

Podejmowanie działalności gospodarczej przez przedsiębiorców, szczególnie tych w formie osób prawnych, jest istotnym napędem wzrostu ekonomicznego, budowanym na niezależnej odpowiedzialności finansowej, ekonomicznej i społecznej. Jedną z historycznych form prawnych tej działalności jest przedsiębiorstwo, które pozostaje złożonym do zdefiniowania i zrozumienia bytem. Jego społeczny wymiar narzuca konieczność wyboru racjonalnych celów działania. Ta monografia uzupełnia lukę w wiedzy o tworzeniu i dostarczaniu dóbr publicznych. Dobra te charakteryzują się tym, że są niewykluczające i niekonkurencyjne; nikt nie może być z nich wykluczony, nawet jeśli nie jest w stanie zapłacić.

Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej przedstawione w tej pracy jest analizowane pod kątem jego prawnej i ekonomicznej tożsamości, co nadaje mu unikalny kontraktualny charakter, który przekłada się na jego formę prawną i przedmiot działania. Poprzez umowy tworzy ono nieodpłatny kapitał relacyjny, kluczowy dla procesów gospodarczych o charakterze społecznym. Przedsiębiorstwo to organizuje i dostarcza dobra oraz usługi publiczne, które coraz częściej odbywają się w ramach i za pośrednictwem rynku. Spełnia ono również wszelkie wymogi prawne, w tym zapisy kodeksu cywilnego oraz dyrektyw Unii Europejskiej, eliminujące dyskryminację i zakłócenia konkurencyjne na rynku.

Działalność usług użyteczności publicznej określana jest jako celowa, a jednocześnie musi zachować podstawowe atrybuty przedsiębiorczości, takie jak wolność, odpowiedzialność i sprawiedliwość społeczna. Te zagadnienia są analizowane na przykładzie dwóch sektorów: lokalnego transportu zbiorowego i gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce. Dzięki temu studium możliwe było ukazanie różnic oraz podobieństw przedsiębiorstw użyteczności publicznej w kontekście reszty sektora przedsiębiorstw.