Polska delegacja w polsko-radzieckiej komisji mieszanej do spraw ewakuacji (1945-1947)

6 lipca 1945 roku w Moskwie została zawarta umowa pomiędzy Polską a ZSRR, która otworzyła drogę do masowej repatriacji Polaków z terytorium Związku Radzieckiego. Wielu z nich było wcześniej deportowanych na wschód przez władze sowieckie po wydarzeniach z 17 września 1939 roku. Po kilku latach zesłania, Polacy powracali do kraju zrujnowanego wojną, z narzuconym systemem politycznym, aby osiedlić się często na poniemieckich terenach, które były im obce, zamiast wracać na swoją rodzinną ziemię.

Proces repatriacji odbywał się pod nadzorem specjalnie powołanej Polsko-Radzieckiej Komisji Mieszanej Do Spraw Ewakuacji. Każdy Polak, który legalnie wracał do kraju, musiał posiadać dokument wystawiony przez tę Komisję. Często było to jedyne świadectwo potwierdzające ich zesłanie.

Ta publikacja przedstawia wybór dokumentów zebranych przez Polską Delegację w Komisji Mieszanej, która przez ponad dwa lata intensywnie zabiegała u władz radzieckich o maksymalne rozszerzenie procesu repatriacji. Większość tych materiałów pochodzi z Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych i pozwala lepiej zrozumieć nie tylko złożoną sytuację prawną Polaków w ZSRR, ale również działania polskiej dyplomacji po wojnie, zwłaszcza w kwestiach dotyczących rodaków na Wschodzie.