Państwo niewolnicze

Książka "Państwo niewolnicze" autorstwa Hilaire'a Belloca stanowi nie tyle zapowiedź nadciągającego kryzysu europejskiej cywilizacji wolności, co raczej wnikliwą analizę obecnego stanu rzeczy. W obecnych realiach łatwo jest dostrzec, jak trafne i profetyczne są spostrzeżenia Belloca. Kreślona przez niego diagnoza społeczna sugeruje, że w ciągu dalszego rozwijania się pewnych procesów nasza rzeczywistość zostanie przekształcona w zgodzie z dość niepokojącą logiką.

Dziwić może fakt, że tak surowa, choć powściągliwie wyrażona krytyka kapitalizmu wyszła spod pióra głęboko katolickiego umysłu. Belloc, z mistrzowską precyzją, atakuje ten system, uznawany powszechnie za ostoję wolności i dobrobytu, dostrzegając w nim moralny chaos, z którym usiłują się mierzyć współczesne wartości etyczne. Jego zdaniem, pojawienie się kapitalizmu w Europie było jednym z efektów buntu przeciwko zasadom wiary, który zniszczył struktury zapewniające człowiekowi autentyczną wolność.

Kapitalizm, zdaniem Belloca, cechuje się wrodzoną niestabilnością, która prowadzi go ku nowej formie niewolnictwa. Autor "Państwa niewolniczego" widzi przyszłość, w której stabilność tego systemu zbudowana zostanie kosztem ograniczenia wolności ludzi, będącej obecnie przyczyną jego kruchości. Belloc przewiduje moment, gdy wolność zostanie usunięta z tego porządku za zgodą mas pozbawionych własności, dążących do zabezpieczenia swych podstawowych potrzeb. Stąd, idea odrodzenia form niewolnictwa jako efekt uboczny destrukcji cywilizacji chrześcijańskiej staje się dla niego jasna i poniekąd nieunikniona.

Pytanie, które się nasuwa, to czy możemy jeszcze skutecznie przeciwdziałać tej zmianie. Czy chrześcijanie początku XXI wieku zachowali wystarczająco siły intelektualnej i woli, aby zmierzyć się z tym wyzwaniem? Belloc, pisząc swoją pracę, dostrzegał wciąż nadzieję, lecz nasza odpowiedź na to pytanie wciąż pozostaje otwarta.