Pamiętniki

W grudniu 1828 roku ukazały się "Pamiętniki" (Mmoires) autorstwa Eugene-Francois Vidocqa, które szybko zdobyły popularność nie tylko we Francji, ale również w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Ten intrygujący zbiór wspomnień wywarł znaczący wpływ na pisarzy oraz służby policyjne. Vidocq, który urodził się 23 lipca 1775 roku w Arras, uznawany jest za twórcę paryskiej policji kryminalnej Sureté Nationale oraz jednego z pierwszych wielkich prywatnych detektywów.

Biografia Vidocqa jest niezwykle barwna i pełna przygód, co sprawia, że trudno ją streścić w kilku słowach. Już od najmłodszych lat prowadził życie pełne ekscesów, nawet okradając własnych rodziców, co w końcu doprowadziło do jego pierwszego aresztowania na skutek donosu ojca. Po krótkim pobycie w więzieniu uciekł z domu z ukradzioną sumą pieniędzy, kontynuując działalność przestępczą, głównie poprzez kradzieże. Zasłynął z niebywale spektakularnych ucieczek z więzień, często oszukując strażników poprzez przebrania, jak choćby ucharakteryzowanie się na zakonnicę, co pozwoliło mu skorzystać z gościnności nieświadomego zagrożenia proboszcza.

W 1809 roku Vidocq zdecydował się na współpracę z paryską policją, być może ze względu na napięte relacje z innymi przestępcami. Już rok później, po przedstawieniu swojego planu nowemu prefektowi policji, Stefanowi Pasquierowi, Vidocq zyskał przychylność Napoleona Bonaparte. Władca, pragnąc zapewnić porządek w mieście, zaakceptował propozycję stworzenia oddziału, którym Vidocq miał dowodzić. Efektem była znacząca redukcja przestępczości w Paryżu, a Vidocq w jednym z najlepszych roku swojej działalności schwytał aż 812 przestępców różnego kalibru.

Vidocq początkowo działał samodzielnie, później jednak zorganizował kilkunastoosobowy zespół podobnych sobie śmiałków, z siedzibą przy Petit Rue Saint-Anne. Jego sukces wynikał z gruntownej znajomości przestępczego świata oraz wybitnych umiejętności dedukcyjnych. Był również prekursorem koncepcji tajnych agentów działających w cywilnych ubraniach, co pozwalało im na efektywne wtapianie się w tłum i infiltrację środowisk przestępczych.

Nieśmiertelną sławę Vidocq zawdzięcza także literaturze. Pisarze tacy jak Balzac, Hugo i Dumas inspirowali się jego postacią przy tworzeniu swoich niezapomnianych dzieł. Vidocq pojawia się pod różnymi imionami w powieściach Balzaca z cyklu "Komedii ludzkiej", zaś Hugo wykorzystał jego historię w kreacji postaci Jeana Valjeana i inspektora Javerta w "Nędznikach". Dumas czerpał z jego życia pisząc "Hrabiego Monte Christo". Dzięki swojej przygodowej przeszłości Vidocq pozostaje jedną z najbardziej fascynujących postaci XIX-wiecznej historii i literatury.