Materia i pamięć

Henri Bergson, żyjący w latach 1859-1941, uznawany jest za jednego z najważniejszych filozofów francuskich, obok takich postaci jak René Descartes czy Auguste Comte, a także bardziej współczesnych intelektualistów jak Jean-Paul Sartre czy Jacques Derrida. Interesującym faktem z jego życia jest to, że choć urodził się w Paryżu, nie pochodził z Francji. Jego ojciec był polskim chasydem, który mieszkał w Warszawie do 1831 roku. W twórczości Bergsona nie odnajdziemy bezpośrednich odniesień do jego polskich korzeni, ale jest to ciekawostka wzbogacająca jego biografię.

Bergson jest najbardziej znany ze swojego stanowiska w filozofii znanej jako intuicjonizm, które plasuje go w opozycji do empiryzmu i skrajnego racjonalizmu. Postrzegał życie jako dynamiczny proces ciągłych zmian i twórczych aktów. Według niego, rzeczywistość doświadczamy nie poprzez racjonalne myślenie, ale poprzez bezpośrednie przeżycia. Ta koncepcja doświadczenia jako formy poznania jest kluczowa do zrozumienia jego filozofii życia — „elan vital”, czyli siła życia, emanacja kreatywnej energii, której centralnym źródłem jest Bóg.

Choć „Ewolucja twórcza” jest uznawana za najważniejsze dzieło Bergsona, to właśnie „Materia i pamięć” stanowi pierwszy zarys jego filozoficznych koncepcji. W tej książce Bergson bada zagadnienia takie jak pamięć, ciało, mózg i duch, a także analizuje złożone relacje pomiędzy materią a percepcją i doświadczeniem. W swoim wprowadzeniu do „Materii i pamięci”, Bergson stwierdza, że książka ta „stwierdza rzeczywistość ducha i materii” i dąży do określenia ich wzajemnych relacji na przykładzie pamięci.