W jednej osobie

W końcu skończyłem „W jednej osobie” Johna Irvinga i mam wiele przemyśleń. Jest to jedna z tych książek, o których wiesz, że zostaną z tobą na jakiś czas, niezależnie od tego, czy ją kochasz, nienawidzisz, czy masz ambiwalentny stosunek - czyli dokładnie tam, gdzie ja. To skomplikowana lektura, która wymaga od czytelnika czegoś więcej niż tylko biernej konsumpcji. Porusza trudne tematy, w szczególności tożsamość seksualną i akceptację społeczną, ale także przedstawia te tematy w sposób, który może wydawać się zawiły i czasami przytłaczający.

To nie jest typ książki, po którą sięga się w przytulny wieczór na kanapie z filiżanką herbaty. Nie, ta wymaga uwagi i cierpliwości, a ty musisz być przygotowany na ciężką tematykę i nieliniową narrację. John Irving nie jest znany z ułatwiania sobie życia, a ta powieść nie jest wyjątkiem. Irving porusza w niej złożone kwestie, takie jak biseksualność, tożsamość płciowa i AIDS, wplatając te tematy w historię życia Billy'ego Abbotta, głównego bohatera i narratora.

Szczerze mówiąc przebrnięcie przez tę książkę zajęło mi trochę czasu. Nie dlatego, że sam tekst jest szczególnie gęsty, ale dlatego, że trudno było mi wrócić do książki. Częściowo jest to spowodowane strukturą. Sposób, w jaki Irving przeskakuje między liniami czasowymi - przeszłość, teraźniejszość, przyszłość - bez większego ostrzeżenia, może utrudniać śledzenie. W jednej chwili jesteś z nastoletnim Billym w jego rodzinnym mieście w Nowej Anglii, a w następnej wkraczasz w jego dorosłe życie jako pisarz zmagający się z utraconą miłością i epidemią. Brak porządku chronologicznego był dla mnie irytujący. 

Podróż Billy'ego Abbotta do samopoznania jako biseksualnego mężczyzny jest kluczowa dla powieści, a Irving nie stroni od zgłębiania złożoności tożsamości seksualnej. Ale tutaj miałem mieszane uczucia. Przedstawienie przez Irvinga społeczności LGBTQ+ wydawało się momentami przesadzone. Rozumiem, że chciał namalować świat pełen różnorodnych doświadczeń seksualnych, ale sama liczba postaci homoseksualnych, biseksualnych, transpłciowych i crossdresserów dała mi do myślenia. Nie chodzi o to, że miałem problem z reprezentacją - doceniłem to, że autor nie unikał tych tożsamości - ale wydawało mi się to przesadzone do tego stopnia, że nie odzwierciedlało już prawdziwego świata. Zacząłem się zastanawiać, czy każda postać musi pasować do tej formy. Sprawiało to wrażenie, że większość amerykańskiego społeczeństwa to osoby LGBTQ+, co, choć w zamierzeniu postępowe, czasami wydawało się nierealistyczne i wymuszone.

W książce jest też dziwny podtekst, który sprawił, że zacząłem się zastanawiać, czy Irving nie próbował zasugerować jakiegoś „dziedzicznego” związku z tożsamością seksualną. Chodzi mi o to, że rodzina Billy'ego jest pełna ludzi, którzy mieszczą się gdzieś w spektrum LGBTQ + - jego ojciec, jego dziadek, a nawet jego sympatia. Zacząłem czuć się prawie tak, jakby Irving sugerował czynnik genetyczny w orientacji seksualnej, co, przyznaję, odrzuciło mnie. Nie byłem w stanie stwierdzić, czy było to zamierzone, czy po prostu tak potoczył się rozwój postaci, ale tak czy inaczej, wydawało mi się to dziwne. 

Sam styl pisania Irvinga jest, jak zawsze, na najwyższym poziomie. Ma niesamowitą zdolność do tworzenia w pełni rozwiniętych, głęboko ludzkich postaci, nawet jeśli są ekscentryczne lub wadliwe. Czujesz się, jakbyś znał tych ludzi, zanim skończysz, dziwactwa i wszystko inne. Billy Abbott, pomimo swoich wad i chwil niedojrzałości, jest kimś, komu się kibicuje. Jego walka o zrozumienie swojego miejsca w świecie, który chce, aby pasował do pudełka, jest jedną z tych, które rezonowały ze mną, nawet jeśli czasami uważałem jego postać za nieco irytującą. 

Eksploracja nieodwzajemnionej miłości w powieści jest również głęboko przejmująca. Ciągła tęsknota Billy'ego, jego związki, które nigdy go nie spełniają, i jego nierozwiązane uczucia do swojej nastoletniej sympatii, panny Frost, niosą ze sobą poczucie melancholii przez całą książkę. Panna Frost, transpłciowa bibliotekarka, jest prawdopodobnie jedną z najbardziej fascynujących postaci w powieści. Jej relacja z Billym, choć początkowo dla niego szokująca, staje się jednym z najbardziej definiujących aspektów jego życia i jest prowadzona z delikatną mieszanką czułości i bólu.

Jednak pomimo tych mocnych momentów, książka wydawała się trochę za długa. Były fragmenty, które się ciągnęły, zwłaszcza „powieść w powieści”, w której czytamy teksty Billy'ego. Rozumiem, że miało to dać nam wgląd w rozwój Billy'ego jako pisarza, ale szczerze mówiąc, mogłem się bez tego obejść. Omijałem te części, chcąc wrócić do głównej fabuły. Nie wnosiły one zbyt wiele, a wręcz spowalniały narrację.

Ogólnie rzecz biorąc, „W jednej osobie” to złożona, prowokująca do myślenia powieść, która nie oferuje łatwych odpowiedzi. Nie jest to książka, którą czyta się dla szybkiej ucieczki lub lekkiej rozrywki. Jest nieuporządkowana, wymagająca i czasami frustrująca. Ale jest też głęboko ludzka. Irving eksploruje tożsamość seksualną, niespełnioną miłość i samotność, która nie do końca pasuje do społeczeństwa, jest traktowana z ostrożnością, nawet jeśli nie zawsze jest idealna.