Autobiograficzny trójkąt: świadectwo, wyznanie, wyzwanie

Teoria trzech postaw autobiograficznych została opracowana na bazie badań dotyczących powieści i prozy niefikcjonalnej. Trzy postawy obejmują świadectwo, wyznanie i dialog. Postawa świadectwa prezentuje autora w sposób epicki, osadzając go w szerszym kontekście środowiska. Z kolei wyznanie koncentruje się na wewnętrznych przeżyciach, podobnie jak liryka. Trzecia postawa, przypominająca dramat, angażuje czytelnika w dialog i swoistą grę z autorem.

Uniwersalność tych postaw można wywodzić z funkcji mowy opisanych przez Karla Bhlera – przedstawiającego rzeczywistość, wyrażania emocji autora oraz apelowania do odbiorcy. Chociaż wszystkie postawy mogą współwystępować w autobiograficznych tekstach, zazwyczaj jedna z nich dominuje i kształtuje charakter dzieła. W pierwszej części książki przedstawiono teorię tych postaw, podczas gdy druga część dotyczy utworów, gdzie przeważa aspekt wyznania. Nazywane są one często autobiografiami duchowymi ze względu na ich charakter.

Trzecia część książki koncentruje się na postawie świadka, szczególnie istotnej w polskiej tradycji literackiej. W kontekście masowych migracji XX wieku, te świadectwa są nierozerwalnie związane z indywidualnymi doświadczeniami w określonych miejscach. Czwarta część porusza kwestię świadectw odnoszących się do moralnych dylematów historii, stawiających przed czytelnikiem większe wyzwania. Mimo że każda autobiografia może być analizowana w kontekście tych trzech postaw, nie wszystkie interpretacje dokumentów osobistych muszą się do nich odnosić. Inne możliwe podejścia omawia piąta część książki. Ostatni rozdział, napisany po latach refleksji, sugeruje otwarcie się na nowe obszary badań, choć "trójkąt postaw", w moim odczuciu, wciąż pozostaje solidnym fundamentem w analizie autobiografii, mimo że rozwój tej dziedziny wciąż trwa.