Epifania pana Eliasza

Nowa książka Roberta Gmiterka, znanego kronikarza regionu polsko-ukraińskiego, to wyjątkowa propozycja dla miłośników głębokiej literatury. Autor, doskonale rozumiejąc i opisując Roztocze, zaprasza czytelników w podróż przez rok życia i śmierci na pograniczu. Dwanaście opowieści, każda opowiedziana z innej perspektywy, osadzone są na pograniczu fizycznym i egzystencjalnym, tworząc unikalną mapę znaczeń.

Te historie można umiejscowić na terenie pogranicza polsko-ukraińskiego, ale ich znaczenie wykracza daleko poza granice geograficzne. Na metaforycznej mapie literackiej przypominają one klimat opowiadania „Pod sklepem w Oserdowie”, łącząc elementy „Sklepów cynamonowych” Brunona Schulza z labiryntowym „Ogrodami o rozwidlających się ścieżkach” Jorge Luisa Borgesa. Są dynamiczne i wielowymiarowe; przechodzą od poetyckiego reportażu do filozoficznych traktatów, odzwierciedlając szeroki zakres literacki.

W czasie tych opowieści podróżujemy z Eliszką Bomersbach przez zawirowania Wielkiej Wojny i z Komiwojażerem z „Kantaty” wędrujemy pociągiem, który zmierza do nieskończoności. Jednak im bardziej staramy się przypisać te historie do konkretnej kategorii, tym bardziej umykają one definicjom, odzwierciedlając nieuchwytną naturę epifanii. Ich bogactwo tkwi w różnorodności i złożoności - nie są to jednak proste wycinki codzienności.

Gmiterkowi udało się uchwycić esencję życia na pograniczu, które od zawsze charakteryzuje się różnorodnością i wielogłosową narracją. Historia ta, różniąca się od wersji znanych z podręczników, oferuje bogatsze, wielowarstwowe spojrzenie, pełne nieoczekiwanych zwrotów i alternatywnych dróg. Jednak mylnym byłoby sądzić, że w każdym aspekcie jest jej więcej i bardziej intensywna.

Robert Gmiterek, urodzony w 1968 roku, to nie tylko poeta i pisarz, ale i fotograf oraz przewodnik po metaforycznym świecie Roztocza. Jako redaktor naczelny kwartalnika „Przestrzeń Pogranicza”, ciągle rozwija swoje pasje i dzieli się nimi z czytelnikami. W swoim dorobku ma między innymi zbiory „Sen na Kniaziach i inne historie osobiste” z 2019 roku oraz „Oikoumene. Na Roztoczu świata” z 2020 roku.