Deus ex metaphore. Bóg filozofów i jego funkcje

Autor książki bada, jak różne pojęcia boskości funkcjonują w ramach teorii filozoficznych. Analizuje znaczenie terminu "bóg filozofów", który odnosi się do formuły boskości o charakterze teoretycznym, pozbawionej funkcji religijnych. Takie podejście umożliwia lepszą orientację w świecie dzięki teorii wyjaśniającej rzeczywistość, równocześnie wprowadzając nowe, pozareligijne interpretacje boskości już od czasów presokratyków. Abstrakcyjne i metaforyczne koncepcje Platona, Arystotelesa czy Plotyna kontrastowały z tradycyjnymi, antropomorficznymi wyobrażeniami grecko-rzymskiego świata.

W późnym antyku i średniowieczu teologiczne koncepcje zaczęły dominować, dostosowując antyczne formuły filozoficzne do wizji religii takich jak judaizm, chrześcijaństwo czy islam, co zaowocowało fuzją metafor filozoficznych z religijnymi obrazami Boga. W myśli nowożytnej, w kontekście rewolucji kopernikańskiej i rozwoju nauki, różnorodność koncepcji "boga filozofów" znacznie się powiększyła, często odróżniając się od tradycyjnych podejść religijnych. Przykładem tego jest koncepcja Spinozy, który wprowadził formułę Deus sive Natura, opisując w ten sposób boskość jako nierozłączną z naturą.

Metaforyczne i teoretyczne podejścia do boskości nieustannie odgrywały kluczową rolę w zapewnianiu filozoficznego porządku kosmosu, natury czy historii. Ich ewolucja rzuca światło na transformacje myśli europejskiej oraz na to, jak różne epoki kształtowały teoretyczne podstawy rozumienia boskości.