Bez rywalizacji. Dlaczego przegrywamy wyścig po wygraną?

Książka "Bez rywalizacji" autorstwa Alfiego Kohna od momentu wydania wzbudzała wiele kontrowersji ze względu na jej otwartą krytykę kultury konkurencji. Autor, wspierając się setkami badań, argumentuje, że nasze nieustanne dążenie do przewyższenia innych — niezależnie czy w pracy, szkole, życiu społecznym, czy podczas zabawy — prowadzi do obopólnej straty.

Przeciwstawiając się powszechnie przyjętym przekonaniom, Kohn wskazuje, że rywalizacja nie jest wrodzoną cechą człowieka. Dowodzi też, że nie zapewnia ona maksymalnej wydajności ani kreatywności. Zamiast wzmacniać charakter, niszczy samoocenę i pogarsza relacje międzyludzkie. W książce autor ubolewa nad tym, że często mylimy agresywną rywalizację z dążeniem do doskonałości w różnych dziedzinach życia.

Kohn rozbija mit, jakoby rywalizacja była kluczowym motorem napędowym gospodarki, edukacji, polityki czy rozrywki. Szczególną uwagę poświęca edukacji, zwracając uwagę na negatywne konsekwencje konkurencji w szkolnym środowisku. Jednak najważniejszą wartością tej książki jest zachęta do refleksji nad rolą współpracy w ludzkim życiu.

Noam Chomsky opisuje tę pracę jako „impresywną i prowokującą, dotykającą sedna wielu problemów społecznych”. Książka została także wyróżniona nagrodą przyznawaną przez American Psychological Association.