Na wschód od Edenu

„Na wschód od Edenu” Johna Steinbecka to prawdziwe arcydzieło literatury XX wieku, które wyróżnia się zarówno swoją głębią fabularną, jak i wielowarstwowością przesłania. Powieść, opublikowana po raz pierwszy w 1952 roku, do dziś zachwyca czytelników na całym świecie. Steinbeck, laureat Nagrody Nobla, wykorzystał tę książkę, by przekazać swoje przemyślenia na temat natury ludzkiej i odwiecznej walki dobra ze złem.

Powieść „Na wschód od Edenu” skupia się na losach rodziny Trasków, osiedlającej się w dolinie Salinas na przełomie XIX i XX wieku. Głównym bohaterem jest Adam Trask, farmer, który samotnie wychowuje dwóch synów: Arona i Kaleba. Chłopcy różnią się od siebie diametralnie. Aron jest spokojny, posłuszny i idealizowany przez ojca, podczas gdy Kaleb to urodzony buntownik, pełen wewnętrznych konfliktów i zazdrości wobec brata. Kluczowym wątkiem powieści jest rywalizacja między braćmi o miłość i aprobatę surowego ojca. Napięcie narasta, gdy obaj zakochują się w tej samej dziewczynie – Abry. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy Kaleb odkrywa prawdę o swojej matce, demonicznej Kathy, która pracuje w domu publicznym. To odkrycie stawia go przed trudnymi wyborami moralnymi, prowadząc do tragicznych konsekwencji.

Bohaterowie

Główni bohaterowie są wykreowani z niezwykłą głębią psychologiczną:

• Adam Trask – postać tragiczna, próbująca odnaleźć sens życia po serii osobistych tragedii. Jest symbolem nadziei i wiary w ludzkie dobro, choć jego metody wychowawcze bywają surowe.
• Aron Trask – idealistyczny, uosabia niewinność i moralną czystość, co czyni go ulubieńcem ojca, ale jednocześnie powoduje, że staje się obiektem zazdrości Kaleba.
• Kaleb Trask – złożony i pełen sprzeczności, jego postać jest centralna dla powieści. Przeżywa wewnętrzne rozdarcie między chęcią zdobycia miłości ojca a swoimi mrocznymi instynktami.
• Abra – obiekt uczuć obu braci, która staje się katalizatorem ich konfliktu, a jednocześnie jest symbolem nadziei i odkupienia.
• Kathy Ames – matka Arona i Kaleba, przedstawiona jako demoniczna postać, która ucieleśnia zło i zepsucie, kontrastując z postacią Adama.

Styl autora 

Styl Steinbecka jest zarazem realistyczny i poetycki, pełen subtelnych metafor i bogatych opisów. Autor mistrzowsko kreśli krajobrazy doliny Salinas, jednocześnie zagłębiając się w skomplikowane życie wewnętrzne swoich bohaterów. Dialogi są autentyczne, pełne napięcia i emocji, a narracja płynnie przeplata realistyczne opisy z filozoficznymi refleksjami. To, co wyróżnia „Na wschód od Edenu” spośród innych dzieł literatury pięknej, to jej wielowarstwowość i głębia przesłania. Powieść można odczytywać na wiele sposobów – jako realistyczną sagę rodzinną, reinterpretację biblijnej opowieści o Kainie i Ablu, a także jako przypowieść o walce dobra ze złem w człowieku. Steinbeck zadaje fundamentalne pytania o ludzką naturę, moralność i wolną wolę, nie dając jednoznacznych odpowiedzi, co skłania czytelnika do głębokiej refleksji.

Odbiór czytelników

„Na wschód od Edenu” spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem zarówno ze strony krytyków literackich, jak i czytelników. Książka zdobyła uznanie za swoją głębię psychologiczną, złożoność fabularną i mistrzowski styl pisania Steinbecka. Wielu czytelników uważa ją za najważniejsze dzieło autora, a jej ekranizacja z 1955 roku, z Jamesem Deanem w roli Kaleba, przyczyniła się do jeszcze większej popularności powieści.

Moja polecajka 

„Na wschód od Edenu” to lektura obowiązkowa dla miłośników literatury pięknej, poszukujących głębokich refleksji nad ludzką naturą. To książka, która nie tylko wciąga swoją fabułą, ale również skłania do przemyśleń na temat moralności, wolnej woli i odwiecznej walki dobra ze złem. „Na wschód od Edenu” Johna Steinbecka to powieść, która na długo pozostaje w pamięci. To historia pełna emocji, napięć i głębokich refleksji, która z pewnością poruszy każdego czytelnika. Dzięki bogatemu stylowi pisania i wielowymiarowym bohaterom amerykanski autor stworzył dzieło, które przetrwało próbę czasu i nadal zachwyca nowe pokolenia! 

"Dolina rzeki Salinas znajduje się w północnej Kalifornii".

Marzy mi się, aby to pierwsze zdanie powieści „Na wschód od Edenu” było na równi z tym o pani Dalloway i jej kwiatach, Virginii Woolf.
Żeby zagościło w umysłach czytelników, żeby było czytane w kolejnych domach.
Książka prowadzi nas do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku. Poznajemy ludzi osiedlających się w tym miejscu, a i czasem stamtąd migrujących, ale akcja cały czas kręci się wokół tych farm i otwartych przestrzeni, pól i łąk, zresztą cudnie przez autora opisywanych.
Tylko genialny pisarz może roztoczyć taki urok, zagarniając nas tym samym do swojej opowieści.

RECEPTA NA UWAGĘ
"Człowiek interesuje się tylko samym sobą. Jeżeli dana opowieść nie mówi o słuchaczu, ten nie będzie jej słuchał. Tutaj stawiam regułę: wielka i trwała opowieść musi mówić o każdym, bo inaczej nie przetrwa. To, co dalekie i obce, nie jest interesujące - tylko rzeczy głęboko osobiste i blisko nam znane".

"Na wschód od Edenu" to historia o wielu kwestiach; dużo tematów jest tu poruszanych i wiele czytelników znajdzie w niej coś interesującego dla siebie. Jedne tyczą się zwyczajnych, codziennych spraw (czasem nawet śmiesznych), a inne tych poruszanych tylko z nielicznymi osobami, a może nawet roztrząsanych jedynie w swoim własnym wnętrzu.
Kilka wątków wybija się na prowadzenie, jak na przykład ten – dziś byśmy napisali wprost, o psychopatii, tutaj w żeńskim wydaniu. Wątek kobiety pozbawionej uczuć i empatii jest jednym z ważniejszych i dłuższych w tej książce.
Ale to też historia o braciach, o odradzającym się cyklu biblijnego naznaczenia losami Kaina i Abla.
To powieść o trudnym rodzicielstwie; o rodzicach, tych rodzonych i tych wybieranych świadomie samemu. To książka o cykliczności; o tym, że radość miesza się ze smutkiem, a zło przenika z dobrem.
To opowieść o odkrywaniu, że to co widoczne, nie jest jedyną drogą poznania rzeczywistości, ale czasem coś kryje się na granicy widzialności. To proza o kręgu odnawiającej się historii, o tym, jak zmienia się świat wokół i o szukaniu swojego miejsca w nim; o strachu przed bliską osobą oraz o strachu o nią, czy o nieszczęśliwej miłości w końcu, i o poczuciu odpowiedzialności. A o miłości... trudnej miłości w różnych konfiguracjach: mężczyzny do kobiety, dzieci do matki, synów do ojca, jak i rodziców do własnych potomków. A czasem o tym, że tej miłości po prostu brak. To, co zwykłe i przyziemne ciągle przeplata się z tym, co nieuchwytne i ponadczasowe.
By w końcu, stanąć przed pytaniem z kart powieści: czy naszym życiem kieruje przeznaczenie (choćby przez nadanie imienia), czy jednak sami je kreujemy. I tu docieram do najważniejszej dla mnie kwestii...

JEDNO SŁOWO WARTE MILIONY INNYCH
" A oto skarb do którego się dokopaliśmy: "Możesz". (...) hebrajskie [słowo], wyraz TIMSZEL - "możesz" - daje prawo wyboru. Kto wie, czy to nie najważniejsze słowo na świecie. Mówi ono, że droga jest otwarta. Przenosi odpowiedzialność na człowieka. Bo jeśli "możesz", to znaczy, że również "możesz nie".

To, co przede wszystkim chcę powiedzieć, to to, co mnie w tej książce zachwyciło - że to opowieść o wyborze, dla mnie najistotniejszym aspekcie tej powieści.
Za sprawą dwóch najważniejszych postaci, Samuela Hamiltona oraz jego przyjaciela, Li, zaczynamy rozmyślać nad jedną z niezrównanych kwestii w życiu człowieka - nad kwestią wyboru. Nad słowem "możesz", hebrajskim TIMSZEL.
Dla mnie "Na wschód od Edenu" to historia jednego słowa. "Możesz". Możesz to słowo-klucz; to prawo do naszego (zawsze naszego) wyboru, to nieustająca historia naszych roztrząsań, to niekończąca się litania naszych "za" i "przeciw", kiedy chcemy podjąć decyzję. To niesłabnący motyw naszych działań, decyzji, kierunku, w jakim podążamy.
Ale zawsze z otwartą drogą, z możliwością, aby postąpić w zgodzie z sobą - czasem, aby wybrać mniejsze zło, a czasem podjąć trudną decyzję, ale jednocześnie wziąć za nią pełną odpowiedzialność. Nasze życia to ciągłe zmagania, a jedynym zdaje się drogowskazem jest to właśnie prawo wyboru.
Uwielbiam postać Samuela, ale to Li ze swoją trwałą wiarą w człowieka i w jego możliwość dokonywania właściwych wyborów jest tym, u którego mogłabym pobierać lekcje mądrego życia.
Tkwię w głębokim zachwycie nad tym mężczyzną i widzę go oczami wyobraźni, jak walczy o błogosławieństwo dla swojego-nie swojego syna na ostatniej stronie tej powieści... Niesamowita postać.

Z CZYM MNIE ZOSTAWIŁA?
Z poczuciem błogiej czytelniczej satysfakcji.
Z głową pełną myśli nad naszymi powinnościami; nad tym, jaką drogą podążać. Zostawiła mnie samą z pytaniami i szukaniem niejednoznacznej zwykle odpowiedzi; i tym samym ciągłymi wątpliwościami. Bo w ostatecznym rozrachunku i tak zostajemy z tym właśnie sami.
Ta książka to całe akapity mądrych rozmów, jakie czasem chciałoby się umieć prowadzić i być ich uczestnikiem. Rozmów o nas samych - o tych najważniejszych postaciach na arenie naszego życia.
Ta książka to już klasyka i legenda, warta wznawiania i ciągłego - naprawdę ciągłego - czytania.
Ja niezmiennie odczuwam potrzebę zatopienia się w coś, co jest nadal dobre i pokonuje próbę czasu.
Takie niezawodne, wnikliwe a z drugiej strony napisane prostym, aczkolwiek nie prostackim, językiem. Co jest nieszablonowe, jak zdaje się my, ludzie, nadal jesteśmy.
I wtedy sięgam po Steinbecka - to jak powrót do domu...
Książka uniwersalna, ponadczasowa, o wielu obliczach, choć dla mnie sercem tej powieści jest TIMSZEL.

Od dziś... nie, nie,... dziś jeszcze nie jestem gotowa, ale od jutra postaram się już pamiętać, bo to trzeba w końcu zapamiętać. "Możesz" daje nam ogromne prawo wyboru a szukając rozwiązania, i tym samym ukazującej się odpowiedzi, będę pamiętała, że "każdy człowiek, w każdym pokoleniu jest wypalany na nowo".
Że każdy z nas "może" i jednocześnie, "może nie"...

Polecam do zaczytywania się.
Polecam bardzo.
Moja ocena: 10/10

Ostatni akapit. Ostatnie zdanie - Natalia Leszka