Moby Dick. Tom 1-2

Niektórzy twierdzą, że wieloryb nie jest w stanie otworzyć swoich ust, ale to tylko bajka. W podróży do Grenlandii w 1671 roku z kolekcji Harrisa, wynika coś innego. Oczywiście, biały wieloryb jest symbolem, ale czego dokładnie? Nawet Melville mógł nie znać odpowiedzi na to pytanie, co stanowi jeden z uroków Moby Dicka, jak zauważył D.H. Lawrence. Opisanie tej powieści przypomina próbę umieszczenia ogromnego wieloryba w puszce po sardynkach. Moby Dick to epicka opowieść o najwyższych ambicjach, w której splatają się wątki mitologiczne i biblijne. Ta powieść jest jednocześnie dziełem o charakterze metafizycznym, prometeizmie, nihilizmie, pełnym humoru i tragedii, z elementami mistycyzmu i erotyzmu, a także odniesieniami do Nietzschego, jak podkreśla Mikołaj Wiśniewski w swoim eseju.

Wieloryb, jako ssak morski, pozbawiony tylnych kończyn, fascynuje wielu, w tym Barona Cuviera. Moby Dick jest pełen tajemniczych znaczeń, ale ich pełne zrozumienie pozostaje nieosiągalne. Błąd byłby doszukiwać się symboliki w nazwach takich jak statek "Rozkosz" lub trumna Queequega: nawet jeśli takie interpretacje są możliwe, spłycają one całość książki. Jak zauważył E.M. Forster, Moby Dick jest raczej areną zmagań.

W zakończeniu rozdziału XXXII dotyczącego cetologii, Melville-Izmael pisze: "Niechaj Bóg strzeże mnie przed ukończeniem czegokolwiek! Całość tej książki to ledwie szkic, a właściwie szkic szkicu". Z takim nastawieniem należy zatem podchodzić do lektury Moby Dicka – nigdy nie kończyć. To ostatnie przemyślenia Mikołaja Wiśniewskiego w posłowiu stanowią sposobność do głębszego zrozumienia tego monumentalnego dzieła.