Lekka komedia

Ciekawy jest przypadek Eduarda Mendozy. To pisarz, który w kręgach literacki odbierany jest przeróżnie - od bezgranicznego zachwytu i ubóstwienia po kompletną ignorancję i uznawanie go za pisarza bezsensownych komedyjek. W Hiszpanii jest uznawany za jednego z najwybitniejszych współczesnych pisarzy, lecz poza granicami kraju jego popularność jest znikoma. Owszem, znawcom literatury europejskiej, jego nazwisko z pewnością jest znajome, lecz nigdy nie osiągnął on takiego sukcesu międzynarodowego, by uznać jego książki za “światowe bestsellery”. Kilka jego książek, takich jak “Miasto cudów” czy “Prawda o sprawie Savolty” narobiło swego czasu szumu, ale nic po za tym. Trzeba jednak mu przyznać, że jest pisarzem nietuzinkowym, jedynym w swoim rodzaju. Jego twórczość może wywoływać różnego rodzaju reakcje, ale nigdy nie jest się wobec nich obojętnym.

To co unikatowe w twórczości Mendozy to jego sposób łączenia komedii z innymi, często uznawanymi za poważne, gatunkami. Może to zrażać, tych czytelników, którzy pragną przeczytać coś lekkiego, humorystycznego (bo się nagle okazuje, że autor porusza wątki kryminalne czy polityczne), ale także i tych, którzy chcą przeczytać coś poważnego (bo autor szydzi i ośmiesza kogoś w swojej książce). Wszystkim jednak nie dogodzisz.

Jeszcze bardziej uderza mnie to, że gdy przychodzi do komentowania najlepszych książek Mendozy, rzadko wspomina się o powieści będącej przedmiotem tej recenzji, a mianowicie o “Lekkiej komedii”. Moim zdaniem nie tylko dorównuje ona każdemu innemu tytułowi tego pisarza, ale w pewnych aspektach nawet je przewyższa i stanowi, jak dotąd, szczyt jego literackiej twórczości. To bardzo drobna książka, “lekka”, jak jest nawet wskazane w tytule. Uważam jednak, że wykazuje większą dojrzałość narracyjną, większą subtelność, a przede wszystkim autor głębiej i wszechstronniej przygląda się bohaterom i czasowi, w którym rozgrywa się historia. Historia na pierwszy rzut oka nie jest niczym więcej, jak tylko dość błahą intrygą, mimo zawartego w niej morderstwa. Bohaterem książki jest Carlos Prullàs, odnoszący sukcesy dramaturg żyjący w powojennej Barcelonie. Krótko mówiąc, prowadzi przyjemne życie pełne koloru - zapełnione spotkaniami z kolegami z show-biznesu przy lampce alkoholu, przyjęciami towarzyskimi, zakulisowymi romansami z młodymi aktorkami i flirtami z przyjaciółkami żony.

Jego szczęśliwa egzystencja zaczyna przybierać nieco bardziej szorstki obrót, gdy poznaje piękną i ambitną aktorkę Lilí Villalbę oraz jej bogatego protektora, biznesmena Vallsigorriego, Od tego momentu szczęśliwy Prullàs wpada w ogromne kłopoty. A jakie? Dowiecie się, gdy przeczytacie książkę.

“Lekka komedia” to powieść napisana z elegancją, dobrym rzemiosłem i tą pewną nonszalancją, z jaką przywykł pisać najlepszy Mendoza. Widać, że to książka dojrzałego już twórcy - nie ma w niej uszczypliwości pierwszych jego książek, ale nie ma też i pewnej “powolności”, która charakteryzuje jego późną twórczość. Jest ona najbardziej wyważona pod każdym względem, to prawdopodobnie najnormalniejsza książka Eduarda Mendozy, ale też jednocześnie niebanalnie zakręcona. Lubię jego powieści, ale ta zdecydowanie jest perłą wśród jego książek.

“Lekka komedia” to kolejna książka Eduardo Mendozy, którą przeczytałem. Jak zwykle u tego autora, akcja toczy się w Barcelonie i jej okolicach. W tym przypadku jej okolice obejmują El Masnou, nadmorski kurort w regionie Barcelony. Naszym bohaterem jest Carlos Prullàs, popularny i odnoszący sukcesy dramaturg. Akcja powieści toczy się pod koniec lat 40. Franco jest już hiszpańskim dyktatorem, a II wojna światowa minęła. Ludzie w Barcelonie są szczęśliwi, że hiszpańska wojna domowa się skończyła, ale nadal odczuwają jej skutki w postaci biedy, słabej jakości żywności, dużym bezrobociu, wszechobecnym żebractwie.

Carlos nie jest jednym z tych cierpiących. Pisze swoje sztuki. Widzimy przykład jednej z nich i jest ona fatalna, ale ludziom się podoba. Ma mieszkanie w Barcelonie i ładny dom w El Masnou. Jest żonaty, ma dzieci, ale notorycznie łamie zasadę wierności małżeńskiej. W rzeczywistości wydaje się być zainteresowany każdą młodą, atrakcyjną kobietą i całkiem sporo z nich wydaje się być zainteresowanych nim. Jego najlepszym przyjacielem jest Pepe Gaudet, reżyser jego sztuk. Poznali się w szkole i są całkowitym przeciwieństwem siebie nawzajem. Carlos jest przystojny, wyzywający i elegancki, podczas gdy Gaudet jest niechlujny, obskurny, nieokrzesany i nie ma powodzenia wśród kobiet. W szkole, Gaudet był gnębiony za swój wygląd i to Carlos go bronił. Tak zostali przyjaciółmi. Gaudet żył przez długi czas z matką, ale teraz ona nie żyje, a jej śmierć uczyniła Gaudeta jeszcze bardziej przygnębionym.

Śledzimy próżniacze, luksusowe życie głównego bohatera, obiady, przyjęcia, udział w próbach, a także jego skomplikowane życie miłosne. Jedną z tych komplikacji jest Lilí Villalba, która gra pokojówkę w jego najnowszej sztuce. Dostała tę rolę tylko dzięki potężnemu protektorowi, Ignacio Vallsigorri. Gaudet jest przekonany, że nie ma ona talentu i boi się jej o tym powiedzieć i deleguje Carlosa, aby powiedział albo jej, albo jej protektorowi, że marnuje swój czas. Dzieje się to mniej więcej w połowie książki i od tego momentu fabuła przyjmuje zupełnie inny tor.

“Lekka komedia” jest do połowy leniwa, lecz w drugiej połowie jest znacznie ciekawsza i podejmuje dużo więcej interesujących tropów. Mamy tu do czynienia z pewnego rodzaju śledztwem kryminalnym, lecz w przeciwieństwie do innych książek Mendozy, śledztwo to nie jest traktowane z przymrużeniem oka. Znany z poprzednich książek autora humor wyraża się jedynie w satyrze na społeczeństwo i Eduardo Mendoza w swojej książce obśmiewa równo wszystkich - od proletariuszy, po największe szychy. Koniec końców, książka bardzo mi się podobała i uważam, że to być może jedna z najlepszych powieści Hiszpana. Na pewno różni się trochę od jego innych książek, ale w “Lekkiej komedii” Mendoza nie traci ani grama wyjątkowego stylu, do jakiego nas przyzwyczaił.